ธุรกิจครอบครัวทรุดหนัก ทุกข์มาก กายก็มีวิบาก ระหว่างวันจิตรู้สภาวะได้เอง ใจเบามากขึ้น เห็นกายไม่ใช่เรา แต่จิตยังมีเราอยู่ ต้องพัฒนาอย่างไร

คำถาม:

หลวงพ่อ:

ทำอย่างนี้ล่ะ มันก็พัฒนาเอง อยู่กับโลก โลกไม่เคยสงบสุข โลกไม่เคยหยุดนิ่ง เพราะธรรมะประจำโลก มีลาภ เสื่อมลาภ มียศ เสื่อมยศ มีนินทา มีสรรเสริญ มีสุข มีทุกข์ อันนั้นคือธรรมะประจำโลก เราไม่ได้ภาวนาเพื่อว่าจะทำลายธรรมะประจำโลก แต่เราจะอยู่กับโลกอย่างเข้าใจโลก เข้าใจธรรมะประจำโลก เชื่อหรือยังว่ามีลาภ แล้วก็เสื่อมลาภได้ นั่นล่ะคือสัจจะ คือความจริง ถ้าใจเรายอมรับได้ ช่วงนี้ทำธุรกิจได้ไม่ดี ใจเรายอมรับได้ ธุรกิจมีปัญหาแต่ใจเราไม่ทุกข์

แต่ถ้าใจเรายอมรับธรรมดาของโลกอันนี้ไม่ได้ ธุรกิจมีปัญหา ใจเราก็ทุกข์ พยายามพิจารณา มีลาภมันก็เสื่อมลาภได้ มันเสื่อมได้ มันก็คงไม่เสื่อมตลอดหรอก มันก็ขึ้นๆ ลงๆ ธุรกิจทุกอย่าง เมื่อก่อนทำธุรกิจ ทำได้หลายเจเนอเรชัน อย่างพวกสมัยรัชกาลที่ 5 ทำโรงสี อยู่ได้หลายเจเนอเรชัน หลายรุ่น แต่ธุรกิจทุกวันนี้อยู่ได้สั้นๆ อยู่ได้ถึง 40 ปีก็ถือว่าสุดยอดแล้ว ส่วนใหญ่อยู่ไม่ถึงหรอก

ฉะนั้นสิ่งที่เราเคยทำได้ มันไม่ได้อยู่กับเราตลอดกาลหรอก ถ้าเข้าใจมัน ก็ดูลู่ทางทำมาหากินอย่างอื่น ที่มันสอดคล้องกับสถานการณ์ไป อย่างเมื่อก่อนที่นี่มี มีลูกศิษย์ที่บ้านทำรองเท้าแตะ แล้วก็หยุดอยู่ที่รองเท้าแตะ ตอนนี้เลิกแล้ว เลิกกิจการแล้ว เพราะว่าไม่ได้ทำ พัฒนาเป็นอย่างอื่น หยุดอยู่ที่รองเท้าแตะ เห็นมีแต่พระใช้ พระก็เหลือน้อยลงเต็มทีแล้ว เขาก็ขายไม่ออก ของที่เคยขายได้วันนี้ วันหนึ่งอาจจะขายไม่ได้

แล้วสังคมทุกวันนี้เปลี่ยนเร็วมากเลย เทคโนโลยีเปลี่ยน ระบบการผลิตเปลี่ยน การบริโภคเปลี่ยน สังคม วัฒนธรรมเปลี่ยน เปลี่ยนหมด ถ้าเรายังติดอยู่กับวิถีเดิมๆ ปรับตัวไม่ได้ ปรับตัวไม่ทัน ลำบาก แต่คนรุ่นนี้เหนื่อยจริงๆ มันเปลี่ยนแปลงรวดเร็วมากเลย เมื่อก่อน ตั้งแต่รัชกาลที่ 5 มา ทำโทรศัพท์ โทรศัพท์มีสาย รวย รวยอยู่ได้เป็น 100 ปี พอมือถือมา เห็นไหม โทรศัพท์บ้านเจ๊ง หรือเมื่อก่อนโทรเลขขายดี เดี๋ยวนี้มันส่งข้อความกันได้ ไม่เห็นมีโทรเลข ก็ล้มไป

โทรศัพท์มีสายสู้ไร้สายไม่ได้ ไร้สายคิดค่าโทรแรกๆ นาทีหนึ่ง 3 บาท เดี๋ยวนี้ก็เปลี่ยนไปอีกแล้ว คนมันโทร. ไลน์ มันไม่มาโทร. แล้วเสียสตางค์ พวกหากินทางโทร. แล้วนับนาทีก็เจ๊ง มันเปลี่ยนเร็วมากเลย ปรับตัวไม่ได้ก็อยู่ไม่ได้ ฉะนั้นคนรุ่นนี้มีอยู่มีกินมากขึ้น แต่เหนื่อยมากขึ้น โอกาสเป็นโรคจิตก็เยอะ เครียด แต่ถ้าเราเข้าใจโลก โลกมันเป็นอย่างนี้ล่ะ มีลาภแล้วก็เสื่อมลาภ มียศก็เสื่อมยศได้ มีนินทา มีสรรเสริญ เป็นของคู่กัน ถ้าเข้าใจโลก แล้วก็สามารถอยู่กับโลก ทุกข์น้อยหน่อย