หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
หลักของการปฏิบัติที่จะให้เกิดสติปัญญาแท้ๆ เกิดมรรคเกิดผลได้ มีไม่มากหรอก จำหลักสั้นๆ ไว้
ให้เรามีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
หลวงพ่อไปรวบรวมหลักของการทำวิปัสสนากรรมฐาน ย่อลงมาเหลือเท่านี้เอง
ถ้าพูดให้ถูกๆ ก็มีสติรู้รูป รู้นาม ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
รูปธรรม นามธรรมนั่นเอง
เรียนรู้รูปธรรมนามธรรมที่ประกอบกันเป็นตัวเรา
ส่วนหนึ่งของพระธรรมเทศนา หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วันที่ ๑๐ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๓
จากซีดีแสดงธรรม ณ วัดสวนสันติธรรม แผ่นที่ ๓๗ ไฟล์ 531010A
ถอดความพระธรรมเทศนาหลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
11 กรกฎาคม 2568
ครูบาอาจารย์สอนแล้วเรามีหน้าที่ทำ
ทำผิดทำถูกแล้วไปส่งการบ้าน ตรวจสอบด้วยตัวเองก่อน ไม่มั่นใจไม่แน่ใจ ค่อยไปถามครูบาอาจารย์ ไม่ได้ถามทุกวันถามทุกเรื่อง ถามทุกวันถามทุกเรื่องไม่พัฒนาหรอก ฟุ้งซ่าน ฉะนั้นธรรมะใช้โยนิโสมนสิการให้มาก พิจารณาตัวเองให้มาก สิ่งที่เราทำอยู่หรือผลที่เราทำอยู่ ส ... อ่านต่อ
24 พฤษภาคม 2568
การภาวนาในรูปแบบ
อดทนนิดหนึ่ง ทำวันหนึ่ง 3 ชั่วโมงจะแบ่งเป็นช่วงๆ ก็ได้ ตอนเช้าชั่วโมงหนึ่ง ตอนกลางวันครึ่งชั่วโมง ตอนก่อนนอนสักชั่วโมงครึ่ง เก็บๆๆ รวมให้ได้สัก 3 ชั่วโมงทำไป วิธีทำก็ทำกรรมฐานที่เราถนัด จิตหลงไปที่อื่น รู้ทัน จิตถลำไปเพ่งกรรมฐาน รู้ทัน อย่างดูท้อง จิ ... อ่านต่อ
18 พฤษภาคม 2568
อย่าถลุงเวลาให้วอดวายไปเฉยๆ
ต้องภาวนากันแทบเป็นแทบตายเลยกว่าจะเห็น ไม่ใช่นั่งท่องๆ แล้ว โอ้ เข้าใจปฏิจจสมุปบาท เข้าใจแบบนั้นสู้กิเลสไม่ได้หรอก มันไม่เห็นกระบวนการ หรืออวิชชาเป็นอย่างไร อวิชชามีตั้ง 8 ตัวจะรู้อย่างไรในขณะจิตเดียว ไม่ใช่เรื่องง่าย พวกเราต้องค่อยๆ ทำไป เบื้องต้นฝึ ... อ่านต่อ
17 พฤษภาคม 2568
สู้กิเลสด้วยการรู้ทัน
คนที่ตั้งใจสู้ ส่วนหนึ่งยังสู้ไม่ไหว แล้วคนที่ไม่ตั้งใจสู้ อย่างมาบวชเป็นอาชีพอันหนึ่ง ไม่มีอะไรทำ มาบวชคือไม่ได้มุ่งอยากได้พระนิพพาน พวกนี้ไม่คิดสู้ โอกาสแพ้ก็สูง หลวงพ่อก็เคยเจอพระ แรกๆ ก็อยากนิพพาน หลังๆ รู้สึกยากไปก็เลยไม่เอา สะเปะสะปะไปวันๆ หนึ่ ... อ่านต่อ
27 เมษายน 2568 (ช่วงเย็น)
หลุดพ้นด้วยอริยมรรคมีองค์ 8
ไปทำกรรมฐานสักอย่างหนึ่ง อะไรก็ได้ที่เราถนัด กรรมฐานทั้งหลายเท่าเทียมกันหมด แต่จับหลักให้แม่น เราไม่ได้ทำเพื่อความสงบ เพื่อความสุข เพื่อความดีใดๆ ทั้งสิ้น เราทำไปเพื่อความรู้ตื่นเบิกบานของจิตขึ้นมา คอยรู้ทันไป แล้วจิตมันจะตั้งมั่นเด่นดวงขึ้นมา พอจิตต ... อ่านต่อ
26 มีนาคม 2568
วิธีไปสู่นิพพาน
หลวงพ่อจะพูดภาพกว้างๆ ให้พวกเราเห็น หัวข้อที่จะพูดข้อแรกก็คือเรื่องความรู้สึกตัว หัวข้อที่สอง คือเรื่องของสมถกรรมฐาน หัวข้อที่สาม เรื่องวิปัสสนากรรมฐาน เรื่องหัวข้อที่สี่ เรื่องอริยมรรค อริยผล หัวข้อที่ห้า คือเรื่องนิพพาน เราจะไปสู่นิพพาน นิพพานเป็นส ... อ่านต่อ
16 มีนาคม 2568
ขันธ์ 5 ล้วนตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์
ถ้าเรารู้กายมีจิตเป็นคนรู้ ถ้ารู้เวทนามีจิตเป็นคนรู้ ถ้ารู้สังขารก็มีจิตเป็นคนรู้ เรารู้อย่างนี้ ไม่ว่าจะรู้อะไรก็ต้องมีจิตที่เป็นคนรู้อยู่ อย่างเราฝึกเรื่อยๆ รู้สึกๆๆ พอเราหลงไปปุ๊บแล้วสติเกิด มันรู้สึกเลยร่างกายที่นั่งอยู่ตรงนี้มันไม่ใช่ตัวเรา มันเ ... อ่านต่อ
15 มีนาคม 2568
ไม่มีทางลัด
การปฏิบัติธรรมจับหลักให้แม่นๆ แล้วก็อดทนพากเพียรทำไป ทางลัดไม่มี ทางฟลุกๆ ไม่มี ทางเดียวเพื่อความบริสุทธิ์หลุดพ้น คือการเจริญสติปัฏฐาน พระพุทธเจ้าบอกเป็นทางสายเอก เป็นทางสายเดียวเพื่อความบริสุทธิ์หลุดพ้น ทุกวันนี้มีการเผยแพร่อะไรกันวุ่นวายไปหมด ส่วนใ ... อ่านต่อ
10 มีนาคม 2568
หัวใจของการเจริญสติในชีวิตประจำวัน
ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจก็กระทบอารมณ์ไปตามธรรมดา แต่กระทบแล้วเกิดความรู้สึกที่เปลี่ยนแปลง ให้มีสติรู้ หัวใจหรือเคล็ดลับของการเจริญสติในชีวิตประจำวันอยู่ตรงนี้ อยู่ตรงที่อ่านใจตัวเองไป ไม่ได้อยู่ตรงที่บังคับตัวเอง ไม่ให้ดูรูป ไม่ให้ฟังเสียง ไม่ให้ได้กลิ ... อ่านต่อ
“การปฏิบัติธรรมมี ๓ อัน อันแรก เราต้องรักษาศีล ๕ ข้อไว้ อันที่สอง คือการทำในรูปแบบ อันที่สาม คือการทำในชีวิตประจำวัน ต้องทำ
ครูบาอาจารย์ท่านสอน หัวใจของการปฏิบัติ คือ การปฏิบัติในชีวิตประจำวัน เพราะว่าชีวิตส่วนใหญ่ของเราอยู่ธรรมดานี่เอง เราไม่ได้นั่งเข้าฌานอยู่ที่ไหนเมื่อไร วันๆ หนึ่งจะทำสมาธิ เดินจงกรมได้สักเท่าไร โดยเฉพาะฆราวาส ทำได้ไม่มาก ชีวิตส่วนใหญ่เราอยู่กับโลกธรรมดานี่เอง
ถ้าเราสามารถหลอมรวมการปฏิบัติเข้าในชีวิตธรรมดาของเรานี้ได้ เราก็จะไปได้เร็วมาก ไม่แพ้พระ ในขั้นต้นๆ โสดาฯ สกาทาคาฯ ฆราวาสไม่แพ้พระหรอกในเรื่องของความเร็ว ถ้ารู้หลักของการปฏิบัติ แล้วตั้งใจปฏิบัติจริงๆ อาจจะเร็วกว่าพระด้วยซ้ำไป”
พระธรรมเทศนาหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช แผ่นที่ ๗๘ วันที่ ๗ ตุลาคม ๒๕๖๑ (ไฟล์ 611007A)
ช่วงถาม-ตอบ ตรวจการบ้าน หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
เป็นพวกโทสจริตแต่ต้องมาขายของ ทั้งวันจิตอยู่แต่ในกลุ่มโทสะ จิตไม่ชอบ ไม่เป็นกลางแต่ก็อดทน
คำถาม: เป็นพวกโทสจริตแต่ต้องมาขายของ ทั้งวันจิตอยู่แต่ในกลุ่มโทสะ จิตไม่ชอบ ไม่เป็นกลางแต่ก็อดทน ยึดมั่นในศีล 5 หิริโอตัปปะ ถ้าทุกข์มากจะนึกถึงความตาย รูปแบบนั่งสมาธิบริกรรม พุทโธ ถ้าฟุ้งซ่านมากจะดูร่างกายหายใจเพิ่ม ถ้าง่วงจะขยับนิ้วมือด้วย ไม่แน่ใจว่าอาการของจิตที่ตั้งมั่นเข้าฐานเป็นอย่างไรคะ หลวงพ่อ: จิตมันก็ตั้งมั่นเป็นแล้ว มันตั้งมั่นได้อยู่ คือตอนที่มันไม่ไหลไปไหลมาโดยที่เราไม่ได้ไปเพ่งเอาไว้ อย่างนั้นล่ะมันตั้งมั่น ขายของก็อ่านใจไปเรื่อยๆ เมื่อก่อนที่สุรินทร์ มีแม่ค้าขายผัก อายุก็เยอะเหมือ ... อ่านต่อ
ฝึกจิตตั้งมั่นได้อัตโนมัติขึ้นแต่ยังไม่แข็งแรง ยังเจริญปัญญาไม่ได้อัตโนมัติ
คำถาม: รักษาศีล ภาวนาในรูปแบบ อยู่กับวิหารธรรมบ่อยๆ ฝึกจิตตั้งมั่นได้อัตโนมัติขึ้นแต่ยังไม่แข็งแรง ยังเจริญปัญญาไม่ได้อัตโนมัติ ขอหลวงพ่อแนะนำด้วยครับ หลวงพ่อ: ขยันภาวนาใช้ได้ แต่จิตขณะนี้ไม่ธรรมดารู้สึกไหม ให้รู้ตรงนี้รู้ทันว่าตอนนี้ไม่ธรรมดา แล้วถ้ารู้ถึงเหตุของมัน เหตุที่ทำให้ไม่ธรรมดานี่คือโลภะ ตัวนี้พอจะดูออกไหม อยากปฏิบัติ อยากรู้ อยากเห็น อยากเป็น อยากได้ อยากดี อยากบรรลุ อะไรอย่างนี้ ตัวนี้มันจะทำให้จิตใจเราผิดธรรมดา อย่างที่หลวงพ่อบอกมันต้องธรรมดา ใช้จิตธรรมดาไปรู้ว่าธรรมดาของกายเป็นอย่ ... อ่านต่อ
เพ่งโทษและติดบังคับ พอรู้ตัวว่าหลง จิตจะไปล็อค แน่นหน้าอกขึ้นมาทันที ติดบังคับ
คำถาม: หลงคิดว่าตัวเองเก่งและดี พอมีผัสสะมากระทบ จะมีโทสะวิ่งออกไป เพ่งโทษและติดบังคับ บ่อยครั้งทำให้แน่นหน้าอก พอรู้ตัวว่าหลง จิตจะไปล็อค แน่นหน้าอกขึ้นมาทันที ติดบังคับ ทำสมถะโดยใช้นิ้วถูกกัน ให้รู้สึกตัวหรือคิดธรรมะ แต่อารมณ์ไม่คงที่ เท่าที่เคยใช้ลมหายใจ ขอหลวงพ่อแนะนำกรรมฐานที่จะไม่ทำให้เพ่งครับ หลวงพ่อ: ไม่มี เริ่มต้นเพ่งทุกคน ไม่ต้องตกใจ แต่บางคนเพ่งโดยมีทฤษฎีชี้นำผิด คิดว่าเพ่งไปเรื่อยๆ แล้วจะดี จะบรรลุมรรคผล พวกนี้น่าสงสารที่สุด อีกพวกหนึ่งเพ่งเพราะกลัวไม่ดี พวกหนึ่งเพ่งเพราะอยากดี พวกหน ... อ่านต่อ
ที่ผ่านมา ไม่สามารถนั่งทีละนานๆ ได้เหมือนก่อน ถ้าไม่นั่งสมาธิ ใจจะมีสมาธิเป็นธรรมชาติมากกว่านั่งในรูปแบบ ควรฝืนนั่งสมาธิต่อไปหรือไม่
คำถาม: อยู่ไกลทำให้การปฏิบัติธรรมเป็นที่พึ่งทางใจ เกาะเกี่ยวกับการเจริญสติในชีวิตประจำวันมากกว่าเดิม ทำให้สภาวะจิตใจกับนิสัยเปลี่ยน ในรูปแบบสวดมนต์ นั่งสมาธิ แต่ใจไม่รวมเหมือนที่ผ่านมา ไม่สามารถนั่งทีละนานๆ ได้เหมือนก่อน ถ้าไม่นั่งสมาธิ ใจจะมีสมาธิเป็นธรรมชาติมากกว่านั่งในรูปแบบ ควรฝืนนั่งสมาธิต่อไปหรือไม่คะ หลวงพ่อ: หัดทีแรก เรานั่งสมาธิแล้วสงบง่าย แล้วต่อมาพอเราหัดเจริญปัญญา จิตไม่ยอมทำสมาธิ เป็นทุกคนล่ะ ทำสมาธิมาช่วงหนึ่ง แล้วจิตมันตื่นขึ้นมา มันสังเกตจิตตัวเองออก จิตก็เลยตื่นขึ้นมา ขันธ์แยกไ ... อ่านต่อ
ร่างกายเคลื่อนไหว รู้สึก จับหลักตัวนี้ให้ดี
คำถาม: ภาวนาในรูปเเบบ โดยการเดินจงกรมและยกมือสร้างจังหวะ ประมาณ 1 – 2 ชั่วโมงต่อวัน บางครั้งตอนเดินจงกรม จะรู้สึกเหมือนเดินอยู่บนคลื่น ขอความเมตตาหลวงพ่อช่วยชี้เเนะค่ะ หลวงพ่อ: ทำจังหวะให้ดูสิ รู้สึกไหมจิตเราไหลไป ตอนที่ทำจังหวะ จิตมันไหลไป ไหลไป ให้รู้ทันจิตที่ไหลไป ตรงนั้นเราขาดสติ เราถลำลงไปเพ่งแล้ว จิตมันถลำลงไป เราไม่เห็น ร่างกายเคลื่อนไหว รู้สึก รู้ด้วยจิตปกติ ไม่ต้องให้จิตไหลไปที่หัว อย่างนั้นไม่ดี หรือจิตไหลไปที่มือ ถ้าจิตไหลไปที่ไหน ก็รู้ทันเอา จิตมันจะตั้งมั่นขึ้นมา โดยที่ไม่ได้เ ... อ่านต่อ
มีสติรู้ทันผัสสะที่เกิดขึ้น และวางใจเป็นกลางด้วยอุเบกขา ที่ประกอบด้วยปัญญาในการเห็นไตรลักษณ์
คำถาม: ในรูปแบบ ทำสมถะด้วยอานาปานสติ สลับกับเจริญปัญญาด้วยเวทนานุปัสสนา และจิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน เน้นการมีสติรู้ทันผัสสะที่เกิดขึ้น และวางใจเป็นกลางด้วยอุเบกขา ที่ประกอบด้วยปัญญาในการเห็นไตรลักษณ์ ยังอยู่ในทางหรือไม่คะ หลวงพ่อ: อย่าวางใจ ไม่ต้องวาง ถ้าจะวาง จิตมันวางของมันเองด้วยปัญญา ถ้าเราจงใจวางจิตให้เป็นกลาง อันนี้เราปรุงแต่งแล้ว รู้สึกไหมพอปรุงแต่งได้เรื่อยๆ เรารู้สึกกูเก่งขึ้นมาแล้ว กูดี กูเก่ง กูถูก กูฉลาด เพราะฉะนั้นเราอย่าไปจงใจวางจิต มันเป็นอย่างไร รู้ว่าเป็นอย่างนั้น ที่พูดมาแต่ต้นนั ... อ่านต่อ
เราต้องเรียนรู้ทำความเข้าใจทุกข์โทษของกามทั้งหลายไปเรื่อยๆ จนไม่ทุกข์จากกามใช่ไหม
คำถาม: จิตใจติดกับความสุขในกามน้อยลง จิตใจอยู่กับปัจจุบันได้มากขึ้น เราต้องเรียนรู้ทำความเข้าใจทุกข์โทษของกามทั้งหลายไปเรื่อยๆ จนไม่ทุกข์จากกามใช่ไหมคะ หลวงพ่อ: ใช่ ถ้าไม่เห็นโทษ ไม่เห็นทุกข์ ละไม่ได้ ตอนหลวงพ่อออกแสวงหาธรรมะช่วงแรกๆ พาน้องคนหนึ่งไป ไปด้วยกันล่ะ ไม่ได้พาเขาหรอก ไปด้วยกัน ไปกราบหลวงปู่เทสก์ เข้าไปถึงท่าน น้องเขาก็ถามท่าน หลวงปู่ครับผมอยากละกาม แต่จิตยังอาลัยอาวรณ์อยู่ หลวงปู่ก็อุทาน บอก อ้าว อาลัยอาวรณ์มันก็ละไม่ได้สิ ต้องเห็นโทษ ต้องเห็นทุกข์ สังเกตไหมเวลากามทั้งหลาย ความต้องการ ... อ่านต่อ
รู้ว่าเปลี่ยนกรรมฐานบ่อย เพื่อกำราบจิตที่ฟุ้งซ่าน จิตไม่ค่อยนิ่ง
คำถาม: นั่งสมาธิ เดินจงกรม เปิดเสียงเทศน์ รับรู้ลมหายใจเข้าออก พร้อมบริกรรมพุทโธ รู้สึกตัวขณะก้าว รับรู้ความเคลื่อนไหว ใช้การเคลื่อนไหว 14 จังหวะ เมื่อมีอาการง่วงนอน ภาวนาแบบหลับตาบ้าง ลืมตาบ้าง รู้ว่าเปลี่ยนกรรมฐานบ่อย เพื่อกำราบจิตที่ฟุ้งซ่าน เดี๋ยวดูลม เดี๋ยวดูกาย เดี๋ยวดูการเคลื่อนไหว จิตไม่ค่อยนิ่ง มักฟุ้งซ่าน ขอกรรมฐานที่เหมาะสมค่ะ หลวงพ่อ: เปลี่ยนเยอะไม่ดี เปลี่ยนเยอะจิตมันจะฟุ้งซ่าน จะทำกรรมฐานอะไร ให้มันเด็ดเดี่ยวลงไป แล้วเราถึงจะเห็นความจริงของจิตใจได้ ถ้าเปลี่ยนไปเรื่อยๆ ดูยาก อย่าใช้ ... อ่านต่อ
ระหว่างเล่นเกมได้เห็นความโลภ อยากเอาชนะ ดีใจ เสียใจ เห็นว่าความดีใจนั้นถูกเคลือบด้วยกิเลส ระยะหลังนี้มีการทะเลาะกับคนในครอบครัว รู้สึกมีผลต่อการภาวนา
คำถาม: ภาวนาในรูปแบบโดยนั่งสมาธิและเดินจงกรม กำหนด พุทโธดูลมหายใจวันละ 30 – 60 นาที ในชีวิตประจำวันดูจิตที่เปลี่ยนไป ระหว่างเล่นเกมได้เห็นความโลภ อยากเอาชนะ ดีใจ เสียใจ เห็นว่าความดีใจนั้นถูกเคลือบด้วยกิเลส ระยะหลังนี้มีการทะเลาะกับคนในครอบครัว รู้สึกมีผลต่อการภาวนา ควรวางใจอย่างไรครับ หลวงพ่อ: อย่าเล่นเกม เล่นแล้วจิตมันแกว่งขึ้นแกว่งลงเยอะเกินไป ทำความรู้สึกตัวยาก ถ้าเรารู้สึกตัวได้จริงๆ ใจจะไม่คิดเยอะ บางทีการเล่นเกมก็เป็นการหนีปัญหา หนีจากโลกของความเป็นจริงไป เข้มแข็งไว้ พยายาม ปฏิบัติบ ... อ่านต่อ
ฝึกภาวนาด้วยตัวเองฟังจากในซีดี คิดว่าตนเองมีพัฒนาการแล้ว แต่ถูกเยาะเย้ยถากถาง ว่าการปฏิบัติไม่ได้ช่วยให้เป็นคนดีขึ้น
คำถาม: ฝึกปฏิบัติด้วยตนเองโดยการฟังซีดี พยายามรู้ตัว รู้ทันอารมณ์ตัวเอง โกรธน้อยลง โมโหน้อยลง คิดว่าตนเองมีพัฒนาการแล้ว แต่ถูกเยาะเย้ยถากถาง ว่าการปฏิบัติไม่ได้ช่วยให้เป็นคนดีขึ้น ที่ทำอยู่ถูกต้องหรือไม่คะ หลวงพ่อ: ถูก การปฏิบัติไม่ทำให้เราเป็นคนดีหรอก มันจะทำให้เรารู้ว่าคนไม่มี แต่ถามว่าชั่วได้ไหม ชั่วไม่ได้ เพราะไม่รู้จะทำชั่วไปทำไม ทำชั่วทีไรจิตก็เศร้าหมองทุกที คำพูดของคนไม่มีความหมายอะไร ก็เหมือนลมพัดผ่านไป ใครมันจะว่าอย่างไร ก็ช่างมัน เราก็ภาวนาของเราไป เมื่อก่อนหลวงพ่อทำงาน แล้วก็มีเวลาว่า ... อ่านต่อ