หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
หลักของการปฏิบัติที่จะให้เกิดสติปัญญาแท้ๆ เกิดมรรคเกิดผลได้ มีไม่มากหรอก จำหลักสั้นๆ ไว้
ให้เรามีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
หลวงพ่อไปรวบรวมหลักของการทำวิปัสสนากรรมฐาน ย่อลงมาเหลือเท่านี้เอง
ถ้าพูดให้ถูกๆ ก็มีสติรู้รูป รู้นาม ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
รูปธรรม นามธรรมนั่นเอง
เรียนรู้รูปธรรมนามธรรมที่ประกอบกันเป็นตัวเรา
ส่วนหนึ่งของพระธรรมเทศนา หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วันที่ ๑๐ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๓
จากซีดีแสดงธรรม ณ วัดสวนสันติธรรม แผ่นที่ ๓๗ ไฟล์ 531010A
ถอดความพระธรรมเทศนาหลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
1 มีนาคม 2568
วิธีฝึกสติคือการหัดรู้สภาวะ
สติเองก็เป็นอนัตตา สั่งให้เกิดไม่ได้ สติมีการที่จิตเราจำสภาวะได้แม่นเป็นเหตุใกล้ให้เกิด ฉะนั้นเราจะต้องมาหัดรู้สภาวะ สภาวะมีรูปธรรมมีนามธรรม สภาวะก็คือสิ่งที่ประกอบกันขึ้น เป็นร่างกายจิตใจของเรานี้เอง พยายามเรียนรู้สิ่งเหล่านี้ให้มาก รู้สึกให้มาก หัด ... อ่านต่อ
23 กุมภาพันธ์ 2568
กายานุปัสสนาสติปัฏฐาน
เรามีสติเรียนรู้ร่างกายไปเรื่อยๆ เห็นร่างกายไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ไม่ใช่ตัวเรา ไม่ใช่ของเรา เป็นแค่วัตถุธาตุที่เรายืมของโลกมาใช้ชั่วครั้งชั่วคราว แล้ววันหนึ่งเราก็ต้องคืนทุกสิ่งทุกอย่างให้โลก สิ่งที่เป็นร่างกายของเราวันนี้ วันข้างหน้าอาจจะไป ... อ่านต่อ
22 กุมภาพันธ์ 2568 (วัดเขาบางทราย พระอารามหลวง)
หนทางรู้ทุกข์อย่างแจ่มแจ้ง
พวกเราชาวพุทธทั้งหลายฝึกเดินในเส้นทางที่พระพุทธเจ้าสอน รู้ทุกข์คือรู้กายรู้ใจของตัวเอง อย่าละเลย รู้เรื่อยๆ จนวันหนึ่งเห็นความจริง ร่างกายจิตใจของเราเป็นแต่ของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา จิตมันจะเบื่อหน่ายคลายความยึดถือ พอมันไม่ยึดถือมันหลุดพ้น ต่ ... อ่านต่อ
16 กุมภาพันธ์ 2568
เรียนธรรมคู่เพื่อรู้ธรรมหนึ่ง
หัดรู้สภาวะไปเรื่อยๆ เรื่อยๆ เริ่มต้นเรารู้คู่ใดคู่หนึ่งก็พอแล้ว เช่น จิตโกรธกับจิตไม่โกรธ จิตโลภกับจิตไม่โลภ ตอนนี้อยาก ตอนนี้เฉยๆ อย่างนี้ หัดดูสิ่งที่เป็นคู่ๆ ตอนนี้สุข ตอนนี้ทุกข์ ตอนนี้สุข ตอนนี้เฉยๆ อันนี้ก็เป็นเซ็ตหนึ่งมี 3 ตัว สุข ทุกข์ เฉยๆ ... อ่านต่อ
26 มกราคม 2568
เรียนรู้กายใจด้วยใจปกติ
รู้ด้วยใจปกติเลย อย่าไปทำใจให้ผิดปกติ จิตใจปกติในการที่เราจะใช้ปฏิบัติธรรม จิตปกติของเราพระพุทธเจ้าท่านเรียกจิตเดิม จิตธรรมดาของเรานี่เอง มันประภัสสรอยู่แล้ว มันผ่องใส แต่มันเศร้าหมองเพราะกิเลสที่จรมา แค่อยากปฏิบัติมีโลภะเกิดขึ้น จิตก็ผิดปกติแล้ว เรา ... อ่านต่อ
25 มกราคม 2568
หลักของการดูจิต
จิตมันก็ทำงานไปตามธรรมชาติ แล้วมันก็ปรุงสุข ปรุงทุกข์ ปรุงดี ปรุงชั่ว ไปตามเรื่องของมัน หน้าที่เราคืออ่านจิตใจตัวเองให้ออก การดูจิต เราไม่ได้ดูเพื่อละกิเลส เพราะถ้าเมื่อไรมีสติ รู้ทันจิตใจตัวเอง มันไม่มีกิเลสจะให้ละ เพราะฉะนั้นเราเจอกิเลส เรื่องเล็กม ... อ่านต่อ
18 มกราคม 2568
หัดสังเกตใจตัวเอง
ต้องสำรวจใจของเราเองบ่อยๆ ถ้าเราอ่านใจตัวเองออก สังเกตบ่อยๆ แล้วสติ สมาธิ ปัญญาของเราจะดีขึ้น หัดอ่านใจตัวเองไว้ ใจเราขณะนี้เป็นกุศลหรืออกุศล ไม่ต้องสนใจที่อื่นหรอก สนใจใจของเราเอง ถ้าเราคอยสังเกตใจของเรา ใจเป็นอกุศลก็รู้ ใจเป็นกุศลก็รู้ สังเกตไปเรื่ ... อ่านต่อ
22 ธันวาคม 2567
ความสุดโต่ง 2 ฝั่ง
สิ่งที่ผิดก็มี 2 อันเท่านั้น ก่อนที่จะเข้าสู่ทางสายกลาง อันหนึ่งหลงไปเที่ยวแสวงหาอารมณ์ต่างๆ เรียกว่า กามสุขัลลิกานุโยค อารมณ์ต่างๆ ล้วนแต่เรื่องกามคุณอารมณ์ทั้งนั้น อีกอันหนึ่งเป็นอัตตกิลมถานุโยค เพ่งจ้องเอาไว้ ทำตัวเองให้เนิ่นช้าให้ลำบาก ทางสายกลาง ... อ่านต่อ
21 ธันวาคม 2567
บุคคลถึงความบริสุทธิ์ได้ด้วยปัญญา
ผู้รู้นี้เป็นศัพท์เฉพาะ หมายถึงเป็นจิตที่เราพัฒนามันขึ้นมา เอามาใช้งาน ถึงอย่างไรวันหนึ่งเราก็ต้องปล่อยวาง ถ้าไม่ปล่อยวาง เราก็จะไปเกิดเป็นพระพรหม แล้วสูงสุดของผู้ปฏิบัติ ถ้ายังไม่วางจิต ก็จะไปเป็นพรหม หลวงปู่ดูลย์ท่านเคยบอกว่า ท่านพิจารณาแล้วนักปฏิบ ... อ่านต่อ
“การปฏิบัติธรรมมี ๓ อัน อันแรก เราต้องรักษาศีล ๕ ข้อไว้ อันที่สอง คือการทำในรูปแบบ อันที่สาม คือการทำในชีวิตประจำวัน ต้องทำ
ครูบาอาจารย์ท่านสอน หัวใจของการปฏิบัติ คือ การปฏิบัติในชีวิตประจำวัน เพราะว่าชีวิตส่วนใหญ่ของเราอยู่ธรรมดานี่เอง เราไม่ได้นั่งเข้าฌานอยู่ที่ไหนเมื่อไร วันๆ หนึ่งจะทำสมาธิ เดินจงกรมได้สักเท่าไร โดยเฉพาะฆราวาส ทำได้ไม่มาก ชีวิตส่วนใหญ่เราอยู่กับโลกธรรมดานี่เอง
ถ้าเราสามารถหลอมรวมการปฏิบัติเข้าในชีวิตธรรมดาของเรานี้ได้ เราก็จะไปได้เร็วมาก ไม่แพ้พระ ในขั้นต้นๆ โสดาฯ สกาทาคาฯ ฆราวาสไม่แพ้พระหรอกในเรื่องของความเร็ว ถ้ารู้หลักของการปฏิบัติ แล้วตั้งใจปฏิบัติจริงๆ อาจจะเร็วกว่าพระด้วยซ้ำไป”
พระธรรมเทศนาหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช แผ่นที่ ๗๘ วันที่ ๗ ตุลาคม ๒๕๖๑ (ไฟล์ 611007A)
ช่วงถาม-ตอบ ตรวจการบ้าน หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
เป็นพวกโทสจริตแต่ต้องมาขายของ ทั้งวันจิตอยู่แต่ในกลุ่มโทสะ จิตไม่ชอบ ไม่เป็นกลางแต่ก็อดทน
คำถาม: เป็นพวกโทสจริตแต่ต้องมาขายของ ทั้งวันจิตอยู่แต่ในกลุ่มโทสะ จิตไม่ชอบ ไม่เป็นกลางแต่ก็อดทน ยึดมั่นในศีล 5 หิริโอตัปปะ ถ้าทุกข์มากจะนึกถึงความตาย รูปแบบนั่งสมาธิบริกรรม พุทโธ ถ้าฟุ้งซ่านมากจะดูร่างกายหายใจเพิ่ม ถ้าง่วงจะขยับนิ้วมือด้วย ไม่แน่ใจว่าอาการของจิตที่ตั้งมั่นเข้าฐานเป็นอย่างไรคะ หลวงพ่อ: จิตมันก็ตั้งมั่นเป็นแล้ว มันตั้งมั่นได้อยู่ คือตอนที่มันไม่ไหลไปไหลมาโดยที่เราไม่ได้ไปเพ่งเอาไว้ อย่างนั้นล่ะมันตั้งมั่น ขายของก็อ่านใจไปเรื่อยๆ เมื่อก่อนที่สุรินทร์ มีแม่ค้าขายผัก อายุก็เยอะเหมือ ... อ่านต่อ
ฝึกจิตตั้งมั่นได้อัตโนมัติขึ้นแต่ยังไม่แข็งแรง ยังเจริญปัญญาไม่ได้อัตโนมัติ
คำถาม: รักษาศีล ภาวนาในรูปแบบ อยู่กับวิหารธรรมบ่อยๆ ฝึกจิตตั้งมั่นได้อัตโนมัติขึ้นแต่ยังไม่แข็งแรง ยังเจริญปัญญาไม่ได้อัตโนมัติ ขอหลวงพ่อแนะนำด้วยครับ หลวงพ่อ: ขยันภาวนาใช้ได้ แต่จิตขณะนี้ไม่ธรรมดารู้สึกไหม ให้รู้ตรงนี้รู้ทันว่าตอนนี้ไม่ธรรมดา แล้วถ้ารู้ถึงเหตุของมัน เหตุที่ทำให้ไม่ธรรมดานี่คือโลภะ ตัวนี้พอจะดูออกไหม อยากปฏิบัติ อยากรู้ อยากเห็น อยากเป็น อยากได้ อยากดี อยากบรรลุ อะไรอย่างนี้ ตัวนี้มันจะทำให้จิตใจเราผิดธรรมดา อย่างที่หลวงพ่อบอกมันต้องธรรมดา ใช้จิตธรรมดาไปรู้ว่าธรรมดาของกายเป็นอย่ ... อ่านต่อ
เพ่งโทษและติดบังคับ พอรู้ตัวว่าหลง จิตจะไปล็อค แน่นหน้าอกขึ้นมาทันที ติดบังคับ
คำถาม: หลงคิดว่าตัวเองเก่งและดี พอมีผัสสะมากระทบ จะมีโทสะวิ่งออกไป เพ่งโทษและติดบังคับ บ่อยครั้งทำให้แน่นหน้าอก พอรู้ตัวว่าหลง จิตจะไปล็อค แน่นหน้าอกขึ้นมาทันที ติดบังคับ ทำสมถะโดยใช้นิ้วถูกกัน ให้รู้สึกตัวหรือคิดธรรมะ แต่อารมณ์ไม่คงที่ เท่าที่เคยใช้ลมหายใจ ขอหลวงพ่อแนะนำกรรมฐานที่จะไม่ทำให้เพ่งครับ หลวงพ่อ: ไม่มี เริ่มต้นเพ่งทุกคน ไม่ต้องตกใจ แต่บางคนเพ่งโดยมีทฤษฎีชี้นำผิด คิดว่าเพ่งไปเรื่อยๆ แล้วจะดี จะบรรลุมรรคผล พวกนี้น่าสงสารที่สุด อีกพวกหนึ่งเพ่งเพราะกลัวไม่ดี พวกหนึ่งเพ่งเพราะอยากดี พวกหน ... อ่านต่อ
ที่ผ่านมา ไม่สามารถนั่งทีละนานๆ ได้เหมือนก่อน ถ้าไม่นั่งสมาธิ ใจจะมีสมาธิเป็นธรรมชาติมากกว่านั่งในรูปแบบ ควรฝืนนั่งสมาธิต่อไปหรือไม่
คำถาม: อยู่ไกลทำให้การปฏิบัติธรรมเป็นที่พึ่งทางใจ เกาะเกี่ยวกับการเจริญสติในชีวิตประจำวันมากกว่าเดิม ทำให้สภาวะจิตใจกับนิสัยเปลี่ยน ในรูปแบบสวดมนต์ นั่งสมาธิ แต่ใจไม่รวมเหมือนที่ผ่านมา ไม่สามารถนั่งทีละนานๆ ได้เหมือนก่อน ถ้าไม่นั่งสมาธิ ใจจะมีสมาธิเป็นธรรมชาติมากกว่านั่งในรูปแบบ ควรฝืนนั่งสมาธิต่อไปหรือไม่คะ หลวงพ่อ: หัดทีแรก เรานั่งสมาธิแล้วสงบง่าย แล้วต่อมาพอเราหัดเจริญปัญญา จิตไม่ยอมทำสมาธิ เป็นทุกคนล่ะ ทำสมาธิมาช่วงหนึ่ง แล้วจิตมันตื่นขึ้นมา มันสังเกตจิตตัวเองออก จิตก็เลยตื่นขึ้นมา ขันธ์แยกไ ... อ่านต่อ
ร่างกายเคลื่อนไหว รู้สึก จับหลักตัวนี้ให้ดี
คำถาม: ภาวนาในรูปเเบบ โดยการเดินจงกรมและยกมือสร้างจังหวะ ประมาณ 1 – 2 ชั่วโมงต่อวัน บางครั้งตอนเดินจงกรม จะรู้สึกเหมือนเดินอยู่บนคลื่น ขอความเมตตาหลวงพ่อช่วยชี้เเนะค่ะ หลวงพ่อ: ทำจังหวะให้ดูสิ รู้สึกไหมจิตเราไหลไป ตอนที่ทำจังหวะ จิตมันไหลไป ไหลไป ให้รู้ทันจิตที่ไหลไป ตรงนั้นเราขาดสติ เราถลำลงไปเพ่งแล้ว จิตมันถลำลงไป เราไม่เห็น ร่างกายเคลื่อนไหว รู้สึก รู้ด้วยจิตปกติ ไม่ต้องให้จิตไหลไปที่หัว อย่างนั้นไม่ดี หรือจิตไหลไปที่มือ ถ้าจิตไหลไปที่ไหน ก็รู้ทันเอา จิตมันจะตั้งมั่นขึ้นมา โดยที่ไม่ได้เ ... อ่านต่อ
มีสติรู้ทันผัสสะที่เกิดขึ้น และวางใจเป็นกลางด้วยอุเบกขา ที่ประกอบด้วยปัญญาในการเห็นไตรลักษณ์
คำถาม: ในรูปแบบ ทำสมถะด้วยอานาปานสติ สลับกับเจริญปัญญาด้วยเวทนานุปัสสนา และจิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน เน้นการมีสติรู้ทันผัสสะที่เกิดขึ้น และวางใจเป็นกลางด้วยอุเบกขา ที่ประกอบด้วยปัญญาในการเห็นไตรลักษณ์ ยังอยู่ในทางหรือไม่คะ หลวงพ่อ: อย่าวางใจ ไม่ต้องวาง ถ้าจะวาง จิตมันวางของมันเองด้วยปัญญา ถ้าเราจงใจวางจิตให้เป็นกลาง อันนี้เราปรุงแต่งแล้ว รู้สึกไหมพอปรุงแต่งได้เรื่อยๆ เรารู้สึกกูเก่งขึ้นมาแล้ว กูดี กูเก่ง กูถูก กูฉลาด เพราะฉะนั้นเราอย่าไปจงใจวางจิต มันเป็นอย่างไร รู้ว่าเป็นอย่างนั้น ที่พูดมาแต่ต้นนั ... อ่านต่อ
เราต้องเรียนรู้ทำความเข้าใจทุกข์โทษของกามทั้งหลายไปเรื่อยๆ จนไม่ทุกข์จากกามใช่ไหม
คำถาม: จิตใจติดกับความสุขในกามน้อยลง จิตใจอยู่กับปัจจุบันได้มากขึ้น เราต้องเรียนรู้ทำความเข้าใจทุกข์โทษของกามทั้งหลายไปเรื่อยๆ จนไม่ทุกข์จากกามใช่ไหมคะ หลวงพ่อ: ใช่ ถ้าไม่เห็นโทษ ไม่เห็นทุกข์ ละไม่ได้ ตอนหลวงพ่อออกแสวงหาธรรมะช่วงแรกๆ พาน้องคนหนึ่งไป ไปด้วยกันล่ะ ไม่ได้พาเขาหรอก ไปด้วยกัน ไปกราบหลวงปู่เทสก์ เข้าไปถึงท่าน น้องเขาก็ถามท่าน หลวงปู่ครับผมอยากละกาม แต่จิตยังอาลัยอาวรณ์อยู่ หลวงปู่ก็อุทาน บอก อ้าว อาลัยอาวรณ์มันก็ละไม่ได้สิ ต้องเห็นโทษ ต้องเห็นทุกข์ สังเกตไหมเวลากามทั้งหลาย ความต้องการ ... อ่านต่อ
รู้ว่าเปลี่ยนกรรมฐานบ่อย เพื่อกำราบจิตที่ฟุ้งซ่าน จิตไม่ค่อยนิ่ง
คำถาม: นั่งสมาธิ เดินจงกรม เปิดเสียงเทศน์ รับรู้ลมหายใจเข้าออก พร้อมบริกรรมพุทโธ รู้สึกตัวขณะก้าว รับรู้ความเคลื่อนไหว ใช้การเคลื่อนไหว 14 จังหวะ เมื่อมีอาการง่วงนอน ภาวนาแบบหลับตาบ้าง ลืมตาบ้าง รู้ว่าเปลี่ยนกรรมฐานบ่อย เพื่อกำราบจิตที่ฟุ้งซ่าน เดี๋ยวดูลม เดี๋ยวดูกาย เดี๋ยวดูการเคลื่อนไหว จิตไม่ค่อยนิ่ง มักฟุ้งซ่าน ขอกรรมฐานที่เหมาะสมค่ะ หลวงพ่อ: เปลี่ยนเยอะไม่ดี เปลี่ยนเยอะจิตมันจะฟุ้งซ่าน จะทำกรรมฐานอะไร ให้มันเด็ดเดี่ยวลงไป แล้วเราถึงจะเห็นความจริงของจิตใจได้ ถ้าเปลี่ยนไปเรื่อยๆ ดูยาก อย่าใช้ ... อ่านต่อ
ระหว่างเล่นเกมได้เห็นความโลภ อยากเอาชนะ ดีใจ เสียใจ เห็นว่าความดีใจนั้นถูกเคลือบด้วยกิเลส ระยะหลังนี้มีการทะเลาะกับคนในครอบครัว รู้สึกมีผลต่อการภาวนา
คำถาม: ภาวนาในรูปแบบโดยนั่งสมาธิและเดินจงกรม กำหนด พุทโธดูลมหายใจวันละ 30 – 60 นาที ในชีวิตประจำวันดูจิตที่เปลี่ยนไป ระหว่างเล่นเกมได้เห็นความโลภ อยากเอาชนะ ดีใจ เสียใจ เห็นว่าความดีใจนั้นถูกเคลือบด้วยกิเลส ระยะหลังนี้มีการทะเลาะกับคนในครอบครัว รู้สึกมีผลต่อการภาวนา ควรวางใจอย่างไรครับ หลวงพ่อ: อย่าเล่นเกม เล่นแล้วจิตมันแกว่งขึ้นแกว่งลงเยอะเกินไป ทำความรู้สึกตัวยาก ถ้าเรารู้สึกตัวได้จริงๆ ใจจะไม่คิดเยอะ บางทีการเล่นเกมก็เป็นการหนีปัญหา หนีจากโลกของความเป็นจริงไป เข้มแข็งไว้ พยายาม ปฏิบัติบ ... อ่านต่อ
ฝึกภาวนาด้วยตัวเองฟังจากในซีดี คิดว่าตนเองมีพัฒนาการแล้ว แต่ถูกเยาะเย้ยถากถาง ว่าการปฏิบัติไม่ได้ช่วยให้เป็นคนดีขึ้น
คำถาม: ฝึกปฏิบัติด้วยตนเองโดยการฟังซีดี พยายามรู้ตัว รู้ทันอารมณ์ตัวเอง โกรธน้อยลง โมโหน้อยลง คิดว่าตนเองมีพัฒนาการแล้ว แต่ถูกเยาะเย้ยถากถาง ว่าการปฏิบัติไม่ได้ช่วยให้เป็นคนดีขึ้น ที่ทำอยู่ถูกต้องหรือไม่คะ หลวงพ่อ: ถูก การปฏิบัติไม่ทำให้เราเป็นคนดีหรอก มันจะทำให้เรารู้ว่าคนไม่มี แต่ถามว่าชั่วได้ไหม ชั่วไม่ได้ เพราะไม่รู้จะทำชั่วไปทำไม ทำชั่วทีไรจิตก็เศร้าหมองทุกที คำพูดของคนไม่มีความหมายอะไร ก็เหมือนลมพัดผ่านไป ใครมันจะว่าอย่างไร ก็ช่างมัน เราก็ภาวนาของเราไป เมื่อก่อนหลวงพ่อทำงาน แล้วก็มีเวลาว่า ... อ่านต่อ