หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
หลักของการปฏิบัติที่จะให้เกิดสติปัญญาแท้ๆ เกิดมรรคเกิดผลได้ มีไม่มากหรอก จำหลักสั้นๆ ไว้นิดเดียว
ให้เรามีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
หลวงพ่อไปรวบรวมหลักของการทำวิปัสสนากรรมฐาน ย่อลงมาเหลือเท่านี้เอง
ถ้าพูดให้ถูกๆ ก็มีสติรู้รูป รู้นาม ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
รูปธรรม นามธรรมนั่นเอง
เรียนรู้รูปธรรมนามธรรมที่ประกอบกันเป็นตัวเรา
ส่วนหนึ่งของพระธรรมเทศนา หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วันที่ ๑๐ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๓
จากซีดีแสดงธรรม ณ วัดสวนสันติธรรม แผ่นที่ ๓๗ ไฟล์ 531010A
การปฏิบัติทิ้งจิตไม่ได้
ทำกรรมฐานสักอย่างหนึ่งที่เราถนัด แล้วคอยรู้ทันจิตใจของตนเอง จับหลักตรงนี้ให้แม่นๆ แล้วเราจะก้าวหน้าได้ ถ้าเราเอาแต่ทำกรรมฐาน แล้วเราละทิ้งจิตของตนเอง มันจะก้าวมาไม่สู่จุดที่จิตมีสัมมาสติและสัมมาสมาธิเลย ก้าวขึ้นมาไม่ได้ พยายามแทบตาย เหน็ดเหนื่อยแทบตา ... อ่านต่อ
จิตคือกุญแจไขตู้พระไตรปิฎก
เราก็ปฏิบัติที่จิต จนมารู้แจ้งในจิต แล้วก็ปล่อยวางที่จิต ฉะนั้นตัวจิตนั้นล่ะ เป็นกุญแจที่จะไขตู้พระไตรปิฎกให้เรา ตู้พระไตรปิฎกไม่ได้อยู่ที่ในตู้หรอก อันนั้นเป็นความจำ ไปอ่านเท่าไรก็ได้ความจำ แต่ธรรมะตัวจริงอยู่ที่จิตเรา ตู้พระไตรปิฎกที่แท้จริงอยู่ที่ ... อ่านต่อ
หลักของการปฏิบัติ
หลักของการปฏิบัติ มีสติรู้กายรู้ใจตามความเป็นจริงด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง รู้ไปเรื่อยๆ จิตหมดแรง กลับมาทำสมถะ ทำความสงบเข้ามา พอสงบแล้วซื่อบื้ออยู่เฉยๆ กระตุ้นมันให้มันตั้งมั่นมาทำงาน ไม่ใช่สงบเฉยๆ กระตุ้นมันโดยการสังเกตความเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลง ... อ่านต่อ
รู้สภาวะที่เรารู้ได้
พวกเราต้องหัดรู้สภาวะให้ได้ แล้วสภาวะที่เราต้องหัดรู้ คือสภาวะที่เรารู้ได้ เราเห็นได้ อะไรที่เราไม่รู้ไม่เห็น ไม่ต้องหรอก ค่อยๆ ดูไป แล้วใช้จิตเป็นวิหารธรรม สิ่งที่เกิดกับจิตนั้นก็เวทนาเกิดร่วมกับจิต สัญญาเกิดร่วมกับจิต สังขารเกิดร่วมกับจิต แล้วก็จิต ... อ่านต่อ
การปฏิบัติต้องลงมือทำ
ตัวที่จะทำให้เราเข้าใจธรรมะได้แท้จริงคือการลงมือภาวนา หรือลงมือปฏิบัติเจริญสติเจริญปัญญา ถ้าเราภาวนา เบื้องต้นก็ฝึกให้ได้สติ เบื้องปลายก็ฝึกให้ได้ปัญญา กระบวนการในการฝึกฝน อยู่ในหลักธรรมคำสอนเรื่องสติปัฏฐาน สติปัฏฐาน 4 เป็นเรื่องใหญ่ พวกเราชาวพุทธต้อ ... อ่านต่อ
อย่าทิ้งการรู้ทุกข์
เราจะภาวนา อย่าทิ้งอริยสัจ อย่าทิ้งการรู้ทุกข์ ดูลงไปขันธ์นั่นล่ะทุกข์ ถ้ารู้ทุกข์แจ่มแจ้งเมื่อไร มันจะละสมุทัย จะแจ้งพระนิพพานขึ้นมาเอง ไม่ต้องหา ไม่ต้องหาทำอย่างไรจิตเราจะถึงพระนิพพาน ทำอย่างไรจิตจะถึงพระนิพพาน เห็นไหมมันมีโลภเจตนาอยู่ ดูความจริงขอ ... อ่านต่อ
ปฏิบัติธรรมให้สมควรแก่ธรรม
เรามีงานที่ยิ่งใหญ่ที่เราจะต้องทำ เราผ่านความยากลำบากมามากมายแล้ว จนกระทั่งได้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ มีศรัทธา ได้เข้าใกล้ครูบาอาจารย์ ได้ฟังธรรม ทำชิ้นสุดท้ายของเราให้ดี ปฏิบัติธรรมให้สมควรแก่ธรรม อย่างที่ว่ามาทั้งวันตั้งแต่เช้านี้ ฟังไม่ทันก็ไปดู YouT ... อ่านต่อ
อดทนให้เด็ดเดี่ยวลงไป
เรียนธรรมะต้องสู้ ต้องอดทน ต้องเด็ดเดี่ยว ทนอะไรบ้าง อันแรกเลยทนต่อการสั่งสอนของครูบาอาจารย์ บางทีสิ่งที่ท่านสอนมันกระเทือนกิเลสเรา มันทรมานใจของเรา สิ่งที่ท่านบอกแต่ละอย่าง คือท่านไม่มาประคบประหงมเชียร์ไปเรื่อยๆ ให้เราสบายใจ อย่างนั้นไม่ใช่ ครูบาอาจ ... อ่านต่อ
“การปฏิบัติธรรมมี ๓ อัน อันแรก เราต้องรักษาศีล ๕ ข้อไว้ อันที่สอง คือการทำในรูปแบบ อันที่สาม คือการทำในชีวิตประจำวัน ต้องทำ
ครูบาอาจารย์ท่านสอน หัวใจของการปฏิบัติ คือ การปฏิบัติในชีวิตประจำวัน เพราะว่าชีวิตส่วนใหญ่ของเราอยู่ธรรมดานี่เอง เราไม่ได้นั่งเข้าฌานอยู่ที่ไหนเมื่อไร วันๆ หนึ่งจะทำสมาธิ เดินจงกรมได้สักเท่าไร โดยเฉพาะฆราวาส ทำได้ไม่มาก ชีวิตส่วนใหญ่เราอยู่กับโลกธรรมดานี่เอง
ถ้าเราสามารถหลอมรวมการปฏิบัติเข้าในชีวิตธรรมดาของเรานี้ได้ เราก็จะไปได้เร็วมาก ไม่แพ้พระ ในขั้นต้นๆ โสดาฯ สกาทาคาฯ ฆราวาสไม่แพ้พระหรอกในเรื่องของความเร็ว ถ้ารู้หลักของการปฏิบัติ แล้วตั้งใจปฏิบัติจริงๆ อาจจะเร็วกว่าพระด้วยซ้ำไป”
พระธรรมเทศนาหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช แผ่นที่ ๗๘ วันที่ ๗ ตุลาคม ๒๕๖๑ (ไฟล์ 611007A)
ธรรมะหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ช่วงส่งการบ้าน
นั่งสมาธิ ภาวนา ยุบหนอ พองหนอ กำหนดตามอาการที่เป็น เห็นข้อเสียในตัวเองก็รู้สึก ช้าบ้างเร็วบ้าง
คำถาม: ปฏิบัติในรูปแบบทุกวัน วันละ 1 ชั่วโมง เดินจงกรม นั่งสมาธิ ภาวนา ยุบหนอ พองหนอ บางครั้งเห็นความเป็นอัตโนมัติ ก็กำหนดตามอาการที่เป็น เห็นข้อเสียในตัวเองก็รู้สึก ช้าบ้างเร็วบ้าง พยายามอยู่ ขอหลวงพ่อช่วยแนะนำด้วยค่ะ หลวงพ่อ: คอยรู้ทันกิเลสเอาไว้ กิเลสอะไรเกิดขึ้นก็รู้ๆ กำหนดนั้นมันได้สมาธิในขั้นต้น ต่อไปเราไม่ต้องไปนั่งกำหนดมันหรอก เป็นภาระของจิต อย่างโทสะเกิดเราก็โกรธหนอๆ จิตมันจะไม่ได้สงบจริงจัง มันถูกใช้งานตลอดเลย มันถูกใช้ให้ไปกำหนด มันจะเหนื่อย แรกๆ กำหนดไว้ก่อนก็ได้ เพราะสติเราอ่อน สมาธ ... อ่านต่อ
นั่งสมาธิดูลมหายใจใช้พุทโธกำกับ สังเกตว่านั่งสมาธิและเดินตอนเช้าและเดินเย็น จิตดิ่งไม่บ่อย แต่จะวิ่งพล่านไปคิด แต่ถ้านั่งสมาธิช่วงบ่ายจิตจะดิ่งอย่างรวดเร็ว
คำถาม: นั่งสมาธิดูลมหายใจใช้พุทโธกำกับ เวลาเริ่มสงบ จิตจะไม่เอาพุทโธ บางครั้งสว่าง ถ้านั่งสมาธิไม่ลงจะเดินก้าวสั้นๆ ช้าๆ ดูกระทบฝ่าเท้าเพื่อดึงสติ ดึงสติได้จะกลับมานั่ง สังเกตว่านั่งสมาธิและเดินตอนเช้าและเดินเย็น จิตดิ่งไม่บ่อย แต่จะวิ่งพล่านไปคิดนานจึงจะสงบ แต่ถ้านั่งสมาธิช่วงบ่ายจิตจะดิ่งอย่างรวดเร็ว และจิตสว่าง สมาธิที่ทำถูกต้องไหมครับ หลวงพ่อ: สมาธิใช้ได้แล้ว จิตมันก็มีกำลัง พอมีสมาธิเราอย่าสว่างสบายอยู่เฉยๆ มันถึงจุดที่ต้องเจริญปัญญา ฉะนั้นเวลาจิตเราทรงอย่างขณะนี้ ดูลงในร่างกายเลย ร่างกายนี ... อ่านต่อ
จิตไม่ถึงฐานเป็นอย่างไร
คำถาม: ไม่เข้าใจคำว่าจิตไม่ถึงฐานเป็นอย่างไรคะ หลวงพ่อ: เข้าใจไม่ได้ด้วยการฟังหรอก เคยเห็นจิตมันไหลไปไหม จิตมันไปคิดอย่างนี้เคยรู้ไหม เออ ตรงที่เรารู้ว่าจิตมันไปคิด จิตมันจะตั้งมั่นขึ้นมา ถึงฐาน แต่มันจะสั้นนิดเดียว แวบเดียว แล้วเดี๋ยวมันก็ไหลไปอีก ไหลอีกรู้อีก มันก็ตั้งมั่นขึ้นมาอีกแวบหนึ่ง ทีละนิดๆ เหมือนน้ำหยดใส่ตุ่มไปทีละนิดนี้ล่ะ ต่อไปมันก็จะเต็มตุ่ม จิตมันมีกำลังขึ้นมา ถามว่าจิตถึงฐานเป็นอย่างไร เหมือนกับคนถามว่าทุเรียนหมอนทองรสชาติอย่างไร ไม่เคยกินไม่มีทางรู้หรอก ถ้าจิตไม่เคยถึงฐานไม่มีทา ... อ่านต่อ
เห็นความคิดปรุงแต่ง ในชีวิตประจำวัน เห็นความคิดผุดออกมาจากกลางอก บางครั้งก็หลงไปกับอารมณ์ที่ไม่พอใจ
คำถาม: ทำในรูปแบบโดยเดินจงกรม กำหนดพุทโธ เห็นความคิดปรุงแต่ง ในชีวิตประจำวัน เห็นความคิดผุดออกมาจากกลางอก เป็นคนมีโทสะแรง เวลากระทบบางครั้งก็ไม่ทันความโกรธ และบางครั้งก็หลงไปกับอารมณ์ที่ไม่พอใจ ขอหลวงพ่อได้โปรดเมตตาชี้แนะค่ะ หลวงพ่อ: ที่ทำอยู่ก็ใช้ได้ ทำต่อไป แล้วถ้าจิตมันยินดีในสิ่งใดก็รู้ทัน จิตมันยินร้ายในสิ่งใดก็รู้ทันมันไป ก็ดูสภาวะทั้งหลายมันทำงานไปอย่างนั้น แล้วก็รู้ทัน จิตมันยินดีก็รู้ จิตมันยินร้ายก็รู้ บางทีมันยินดีที่จะภาวนา มันก็ไปบังคับจิตเอาไว้ก็มี รู้สึกไหมเราบังคับจิตอยู่ เรายินด ... อ่านต่อ
เคยมีปัญหาชีวิต คิดฆ่าตัวตายหลายครั้ง ทุกวันนี้ปฏิบัติภาวนา แต่จิตยังไหลออกนอกตลอด เป็นโมหะหรือว่าวิบากกรรม
คำถาม: เคยมีปัญหาชีวิต คิดฆ่าตัวตายหลายครั้ง ทุกวันนี้ปฏิบัติภาวนา ทำในรูปแบบด้วยการนั่งสมาธิ แต่จิตยังไหลออกนอกตลอด เป็นโมหะหรือว่าวิบากกรรม ขอหลวงพ่อเมตตาชี้แนะวิธีปฏิบัติให้หลุดพ้นด้วยค่ะ หลวงพ่อ: วิบากมันก็มี ฉะนั้นอย่าไปปฏิเสธมัน ทุกสิ่งที่เรามี ทุกสิ่งที่เราเป็น ทุกสิ่งที่เราพบ มันเป็นตัวผลแล้ว แต่ว่าวิบากทำให้เราเจอผลอันนี้ แต่เราไม่ได้ยอมจำนน เราต่อยอดจากจุดนี้ได้ เราสังเกตลงไปที่จิตของเราเรื่อยๆ เลย สภาวะอย่างนี้เกิดขึ้น จิตเราชอบ รู้ทัน สภาวะอย่างนี้เกิดขึ้น จิตไม่ชอบ รู้ทัน รู้อย่างนี ... อ่านต่อ
บริกรรมคาถามงกุฎพระพุทธเจ้า พยายามรู้กายรู้ใจ ขอทางสายกลางเฉพาะตัวที่ทำให้เป็นที่พึ่งของตนได้
คำถาม: ตั้งใจรักษาศีลและฝึกสติ บริกรรมคาถามงกุฎพระพุทธเจ้า ออกกำลังกายไป ทำงานบ้านไป ก็พยายามรู้กายรู้ใจ ขอทางสายกลางเฉพาะตัวที่ทำให้เป็นที่พึ่งของตนได้ค่ะ หลวงพ่อ: ตนเป็นที่พึ่งของตน รู้สึกกาย รู้สึกใจไป อย่าปล่อยให้ความเศร้าโศกครอบงำใจ บางทีภาวนาสลดสังเวชอะไรขึ้นมา ก็รู้ทัน ไม่ปล่อยให้มันครอบใจ ถ้ามันครอบใจ ใจก็จะอ่อนแอท้อแท้ลงไป ไม่ได้เร่งเร้าตัวเองให้ต่อสู้ ไม่ต้อง ไม่ต้องไปเร่งเร้ามัน แต่ไม่ปล่อยให้มันจมอยู่ในความเศร้าโศก เวลาจิตมันมีความเศร้าโศกเกิดขึ้น ให้รู้เข้าไปตรงๆ รู้ว่าจิตกำลังเศร้า ... อ่านต่อ
ต้องเข้ารับการผ่าตัดเนื้องอกในสมอง ใช้ชีวิตอยู่บนความไม่ประมาท ไม่ขี้เกียจ เห็นถึงจิตที่คอยสั่งการคิดโน้นคิดนี้ ขอแนะแนวทางเพื่อความเจริญในธรรมค่ะ
คำถาม: ภาวนาทุกวัน สวดมนต์ตอนเช้า สายๆ เดินจงกรม 1 ชั่วโมง ต้องเข้ารับการผ่าตัดเนื้องอกในสมองในเดือนหน้า ใช้ชีวิตอยู่บนความไม่ประมาท และให้ความสำคัญกับการปฏิบัติ ไม่ขี้เกียจ เห็นถึงจิตที่คอยสั่งการคิดโน้นคิดนี้ คอยตามรู้เท่าทันสภาวะที่เกิดขึ้นได้เป็นช่วงๆ ขอหลวงพ่อแนะแนวทางเพื่อความเจริญในธรรมค่ะ หลวงพ่อ: เวลาชีวิตเรามีปัญหาอย่างนี้มันจะภาวนาเข้มแข็ง เวลาสบายเราก็เผลอๆ เพลินๆ ได้ แต่เวลามันจวนตัว จิตใจมันก็จะเข้มแข็งขึ้นมา อย่างพอรู้ว่าจะต้องผ่าสมองอย่างนี้ หรือบางคนเป็นมะเร็ง จะอยู่หรือจะไป ไม่ ... อ่านต่อ
คุณพ่อเพิ่งเสียชีวิต รู้สึกว่ามีก้อนทุกข์แน่นอยู่ที่กลางอก เห็นว่าทุกข์นี้เกิดจากกิเลส พยายามพิจารณาทุกสิ่งเป็นไปตามกฎไตรลักษณ์ ขอคำแนะนำไปปฏิบัติต่อค่ะ
คำถาม: สวดมนต์เดินจงกรมเช้า-เย็น คุณพ่อเพิ่งเสียชีวิต รู้สึกว่ามีก้อนทุกข์แน่นอยู่ที่กลางอก เห็นว่าทุกข์นี้เกิดจากกิเลส ที่อยากให้คุณพ่อยังอยู่ เพื่อจะได้ฟังธรรมะด้วยกันเหมือนเดิม พยายามพิจารณาทุกสิ่งเป็นไปตามกฎไตรลักษณ์ ตั้งใจว่าจะปฏิบัติเพื่อเป็นพุทธบูชา อาจาริยบูชา ขอคำแนะนำไปปฏิบัติต่อค่ะ หลวงพ่อ: เวลาคนที่เรารักตายไป หรือสูญเสียไป ทิ้งเราไป มันก็เป็นธรรมะ ความจริงกำลังสอนเราอยู่ เป็นความจริงที่เผ็ดร้อน เป็นบทเรียนที่แรง เราก็จะดูใจของเราไป ใจเราเศร้าหมอง ถ้าพ่อเราไม่ตายจริงๆ เราจะกลุ้มใจ ถ้ ... อ่านต่อ
เห็นความหลงคิด ความโกรธ ความหดหู่ แต่ยังมีความไม่เป็นกลาง เมื่อโกรธอาจจะมีผิดศีลทางวาจาออกไปบ้าง
คำถาม: พอจะเห็นความหลงคิด ความโกรธ ความหดหู่ได้อยู่บ้าง เมื่อเห็นแล้วแต่ยังมีความไม่เป็นกลาง เช่น เมื่อโกรธอาจจะมีผิดศีลทางวาจาออกไปบ้างเวลาขับรถ อยากจะขอแนวทางเพิ่มเติมครับ หลวงพ่อ: เราห้ามมันไม่ได้ ความโกรธอะไร กิเลสอะไรห้ามมันไม่ได้หรอก มันเกิดก็เห็น มันตั้งอยู่ก็เห็น มันดับไปก็เห็น แค่นี้พอแล้ว โดยเฉพาะเวลาขับรถ เป็นเวลาปราบเซียน หลวงพ่อตอนเป็นโยมขับรถ เป็นเหมือนกัน บางทีขับๆ อยู่ มันปาดเรา ก็ด่ามันๆ ไม่ได้พูดออกมาหรอก แต่ด่าอยู่ในใจๆ คนโน้นมันไม่ได้ยิน เราได้ยินๆ เอง มันด่าตัวเองนี่ เพราะเข ... อ่านต่อ
ตอนนี้การเงินมีเสถียรภาพดีแล้ว อยากถามว่าถึงเวลาออกมาเป็นอาสาสมัคร และปฏิบัติธรรมเต็มที่หรือยัง
คำถาม: ทำในรูปแบบด้วยการไหว้พระ สวดมนต์ นั่งสมาธิ เดินจงกรม ทุกวัน 15 นาที – 1 ชั่วโมง ในชีวิตประจำวันสังเกตจิตใจและร่างกาย เห็นความแยกของกายและใจ ตอนนี้การเงินมีเสถียรภาพดีแล้ว อยากถามว่าถึงเวลาออกมาเป็นอาสาสมัคร และปฏิบัติธรรมเต็มที่หรือยังครับ หลวงพ่อ: ปฏิบัติธรรมมันต้องเต็มที่ทุกๆ เวลา ไม่ใช่รอการเงินดีแล้วถึงจะปฏิบัติได้ ไม่ใช่นะ ปฏิบัติเดี๋ยวนี้ ตอนนี้ เดี๋ยวนี้ทำไปเลย มีสติรู้กายรู้ใจตามความเป็นจริง ด้วยจิตตั้งมั่นเป็นกลาง รู้ไป ฉะนั้นการปฏิบัติธรรมไม่เลือกเวลา ไม่เลือกสถานที่ ทำตลอ ... อ่านต่อ
(วันที่ 17 มิถุนายน 2565)
ตามที่วัดสวนสันติธรรมได้ประกาศปิดวัดสวนสันติธรรม เมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ 2565 เพื่อตอบสนองต่อมาตรการป้องกันโรคโควิด-19 ของทางราชการนั้น
ขณะนี้สถานการณ์โรคระบาดได้ผ่อนคลายลงแล้ว วัดสวนสันติธรรมจึงขอแจ้งให้สาธุชนทั้งหลายทราบ ดังนี้
- เปิดให้สาธุชนเข้าวัดสวนสันติธรรมได้ทุกวัน ระหว่างเวลา 7.00 – 16.00 น.
- เปิดให้ทุกท่านเข้าฟังธรรมในศาลาใหญ่ได้ โดยใช้ระบบการจอง ซึ่งดำเนินการโดย มูลนิธิสื่อธรรมหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ทั้งนี้ผู้มีสิทธิ์จองจะต้องฉีดวัคซีนแล้วอย่างน้อย 3 เข็ม ซึ่งทางมูลนิธิฯจะประกาศวิธีการลงชื่อขอเข้าฟังธรรมให้ทราบต่อไป
- ทุกท่านจะต้องสวมหน้ากากตลอดเวลาที่อยู่ในวัดสวนสันติธรรม ยกเว้นเวลารับประทานอาหาร
- ท่านที่ประสงค์จะรับประทานอาหารจากโรงอาหาร ขอให้จัดเตรียมกล่องบรรจุอาหารและช้อนของท่านไปเอง ให้รักษาระยะห่างในการตักอาหาร แยกย้ายกันรับประทาน และเมื่อรับประทานเสร็จแล้ว ขอให้นำภาชนะและช้อนกลับไปล้างที่บ้านของท่าน
- พระภิกษุสามเณรที่เดินทางไปฟังธรรม ณ วัดสวนสันติธรรม นิมนต์ฉันภัตตาหารได้ที่โรงอาหาร 2 ในเวลาประมาณ 8.00 น. และนั่งฟังธรรม ณ ที่นั้นต่อไป ยกเว้นพระมหาเถระที่มีอายุพรรษาตั้งแต่ 20 พรรษาขึ้นไป นิมนต์เข้าไปนั่งในศาลาใหญ่ได้ และเมื่อหลวงพ่อปราโมทย์แสดงธรรมจบแล้ว จึงนิมนต์อาคันตุกะทุกรูป เข้าพบหลวงพ่อปราโมทย์ได้
- วัดสวนสันติธรรม ยังจัดให้มีการไลฟ์สดการแสดงธรรม ทั้งภาษาไทย ภาษาจีน และภาษาอังกฤษ ส่วนการส่งการบ้านกับหลวงพ่อปราโมทย์จะใช้ระบบ Zoom เพื่อเปิดโอกาสให้ทุกท่านทั่วโลกได้ส่งการบ้านอย่างเท่าเทียมกัน สำหรับท่านที่ได้เข้าฟังธรรมในศาลาใหญ่ สามารถส่งการบ้านกับผู้ช่วยสอนที่อยู่ในศาลาใหญ่ได้ หลังจบการแสดงธรรม
ทั้งนี้ตั้งแต่วันที่ 2 กรกฎาคม 2565 เป็นต้นไป