เพ่งโทษและติดบังคับ พอรู้ตัวว่าหลง จิตจะไปล็อค แน่นหน้าอกขึ้นมาทันที ติดบังคับ

คำถาม:

หลงคิดว่าตัวเองเก่งและดี พอมีผัสสะมากระทบ จะมีโทสะวิ่งออกไป เพ่งโทษและติดบังคับ บ่อยครั้งทำให้แน่นหน้าอก พอรู้ตัวว่าหลง จิตจะไปล็อค แน่นหน้าอกขึ้นมาทันที ติดบังคับ ทำสมถะโดยใช้นิ้วถูกกัน ให้รู้สึกตัวหรือคิดธรรมะ แต่อารมณ์ไม่คงที่ เท่าที่เคยใช้ลมหายใจ ขอหลวงพ่อแนะนำกรรมฐานที่จะไม่ทำให้เพ่งครับ

หลวงพ่อ:

ไม่มี เริ่มต้นเพ่งทุกคน ไม่ต้องตกใจ แต่บางคนเพ่งโดยมีทฤษฎีชี้นำผิด คิดว่าเพ่งไปเรื่อยๆ แล้วจะดี จะบรรลุมรรคผล พวกนี้น่าสงสารที่สุด อีกพวกหนึ่งเพ่งเพราะกลัวไม่ดี พวกหนึ่งเพ่งเพราะอยากดี พวกหนึ่งเพ่งเพราะกลัวจะไม่ดี เป็นเรื่องธรรมดาเลย เริ่มต้นมันเพ่งอย่างนี้ทุกคนล่ะ อย่างที่หลวงพ่อเคยบอก คนที่ไม่เคยภาวนา จิตมีแบบเดียวคือหลง คนที่หัดภาวนาช่วงแรก จิตจะมี 3 สเต็ป อันหนึ่งหลงไป อันที่สอง รู้ว่าหลง อันที่สาม จะมาเพ่งทันทีเลย เพราะกลัวจะหลงอีก ฝึกไปเรื่อยๆ ต่อไปมันจะเหลือ 2 อัน หลงไป รู้ว่าหลง ไม่เพ่งแล้ว ต่อไปฝึกเรื่อยๆ คราวนี้ไม่หลงแล้ว เหลือแต่รู้
เพราะฉะนั้นไม่ต้องตกใจ มันจะเพ่งก็ไม่ต้องไปแก้มัน แค่รู้ทันว่าตอนนี้เพ่งอยู่ แล้วค่อยๆ สังเกตไปเรื่อยๆ ทำไมเพ่ง ที่เพ่งเพราะอยากดี อยากจะดี อยากรู้ชัดๆ อยากรู้ตลอดเวลา สิ่งที่อยู่เบื้องหลังการเพ่งก็คือตัวตัณหา ตัวความอยากนั่นล่ะ แล้วเป็นอยากทางดีด้วย ฉะนั้นถ้าเรารู้ถึงต้นเหตุได้ มันก็จะเลิกเพ่งไปเอง แต่ทีแรกเพ่ง ใหม่ๆ เพ่งทุกคน หลวงพ่อชาท่านเคยสอนบอกว่า “การปฏิบัติ เบื้องต้นตึงไว้หน่อยหนึ่งดีกว่า ถ้ากะจะให้พอดี จะหย่อนไป”

ฉะนั้นเบื้องต้นตึงทุกคน มันจะเพ่ง อย่างน้อยก็เพ่งนิดๆ หน่อยๆ ไม่ต้องตกใจ เป็นธรรมชาติ แล้วต่อไปเรารู้ว่าเพ่ง แล้วเราเห็นว่าใจเราไม่ชอบ โอ้ เพ่งอย่างนี้ไม่ดี ไม่ถูก อึดอัด ให้รู้ตรงที่ใจไม่ชอบ ตรงที่เรารู้ทันใจที่ไม่ชอบ มันเลิกเพ่งไปแล้ว จิตที่เพ่งเป็นจิตดวงหนึ่ง จิตที่ไม่ชอบเป็นอีกดวงหนึ่งแล้ว เป็นตัวที่เกิดขึ้นใหม่ๆ

ฉะนั้นเราเพ่งแล้วเราไม่ชอบ เราอยากหาย อยากเลิกเพ่ง รู้ตรงที่อยากเลย รู้ตรงที่ไม่ชอบ รู้ตรงที่อยาก ไปฝึกเอา ที่ฝึกอยู่ใช้ได้อยู่ ส่วนโทสะแล้วก็ทิฏฐิอะไรพวกนี้ เป็นกิเลสยืนพื้นของเรา ไม่ต้องตกใจหรอก ตัวทิฏฐิ ตัวยึดความคิดความเห็น แล้วก็อีกตัวหนึ่ง ตัวมานะ มานะ โอ้ เราดีกว่าเขา ค่อยๆ ดูไป กิเลสมีหลายชั้น อย่างหยาบ อย่างกลาง อย่างละเอียด ค่อยๆ ดูไปเรื่อยๆ เดินมาในเส้นทางที่ดีแล้ว ทำมาได้ถูกทางแล้ว ฝึกของเราไป สะสมของ เราไป

หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม 1 กุมภาพันธ์ 2568