จิตไม่ถึงฐานเป็นอย่างไร

คำถาม:

หลวงพ่อ:

เข้าใจไม่ได้ด้วยการฟังหรอก เคยเห็นจิตมันไหลไปไหม จิตมันไปคิดอย่างนี้เคยรู้ไหม เออ ตรงที่เรารู้ว่าจิตมันไปคิด จิตมันจะตั้งมั่นขึ้นมา ถึงฐาน แต่มันจะสั้นนิดเดียว แวบเดียว แล้วเดี๋ยวมันก็ไหลไปอีก ไหลอีกรู้อีก มันก็ตั้งมั่นขึ้นมาอีกแวบหนึ่ง ทีละนิดๆ เหมือนน้ำหยดใส่ตุ่มไปทีละนิดนี้ล่ะ ต่อไปมันก็จะเต็มตุ่ม จิตมันมีกำลังขึ้นมา
ถามว่าจิตถึงฐานเป็นอย่างไร เหมือนกับคนถามว่าทุเรียนหมอนทองรสชาติอย่างไร ไม่เคยกินไม่มีทางรู้หรอก ถ้าจิตไม่เคยถึงฐานไม่มีทางรู้หรอก แล้วตรงที่จิตถึงฐานมันเกิดจากเรามีสติรู้จิตที่ไม่เข้าฐาน จิตที่ไม่ถึงฐานก็เช่นจิตหลงไปคิด ทันทีที่เรารู้ว่าจิตออกนอกฐานไปแล้ว จิตไหลไปอยู่ในโลกของความคิด รู้สึกไหมมันไหลไปอยู่ในโลกของความคิด พอเรารู้ปุ๊บ โลกของความคิดก็ดับทันทีเลย ตรงนั้นล่ะมันก็มีจิตที่ตั้งมั่นเข้าฐานขึ้นมาแวบหนึ่ง เดี๋ยวหลงใหม่ หลงใหม่รู้ใหม่ๆ ไปเรื่อยๆ ถึงจุดหนึ่งมันจะทรงตัวขึ้นมาได้
ที่จริงจิตตั้งมั่น มันมีอีกวิธีหนึ่งคือการฝึกให้ได้ฌาน ถ้าได้ฌานที่สอง จิตจะตั้งมั่น แล้วตั้งอยู่นานตั้งแต่ฌานที่สองขึ้นไป ฌานที่หนึ่งจิตยังไม่ตั้งมั่นหรอก เพราะจิตไหลไปอยู่ที่อารมณ์กรรมฐานอยู่ แต่พวกเราเล่นยาก เพราะฉะนั้นเราก็เล่นทำกรรมฐานสักอย่างหนึ่ง จิตไหลแล้วรู้ๆ ไป เดี๋ยววันหนึ่งมันจะรู้จักจิตตั้งมั่น