หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
หลักของการปฏิบัติที่จะให้เกิดสติปัญญาแท้ๆ เกิดมรรคเกิดผลได้ มีไม่มากหรอก จำหลักสั้นๆ ไว้นิดเดียว
ให้เรามีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
หลวงพ่อไปรวบรวมหลักของการทำวิปัสสนากรรมฐาน ย่อลงมาเหลือเท่านี้เอง
ถ้าพูดให้ถูกๆ ก็มีสติรู้รูป รู้นาม ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
รูปธรรม นามธรรมนั่นเอง
เรียนรู้รูปธรรมนามธรรมที่ประกอบกันเป็นตัวเรา
ส่วนหนึ่งของพระธรรมเทศนา หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วันที่ ๑๐ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๓
จากซีดีแสดงธรรม ณ วัดสวนสันติธรรม แผ่นที่ ๓๗ ไฟล์ 531010A
สติทำให้เกิดสมาธิและปัญญา
ต้องฝึกสติให้ถูก ให้เป็นสัมมาสติจริงๆ ร่างกายเคลื่อนไหว รู้สึก จิตใจเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลง รู้สึก หัดรู้สึกเรื่อยๆ อย่างจิตเราหลงไปคิด เรามีสติรู้ เฮ้ย หลงคิดแล้ว มีคำว่า “แล้ว” ด้วย เพราะเวลาที่จิตหลงคิด ไม่มีสติอยู่แล้ว สติมาเกิดทีหลัง ตรงที่จิตมันจ ... อ่านต่อ
ร่างกายโดนความทุกข์ขย้ำอยู่ตลอดเวลา
ร่างกายเปรียบเหมือนกวางตัวหนึ่ง หรืออีเก้งตัวหนึ่ง ถูกความทุกข์ คือหมาล่าเนื้อฝูงหนึ่งไล่ตามกัดทั้งวันเลย ก็ต้องวิ่งๆๆ หนีไป วิ่งหนีไปจนกระทั่งบาดเจ็บมาก วิ่งไม่ไหว ล้มลงตาย ร่างกายนี้ก็เหมือนกัน ถูกความทุกข์กัดทำร้ายอยู่ตลอดวัน เราก็พยายามแก้ พยายาม ... อ่านต่อ
เรียนปริยัติแล้วต้องลงมือปฏิบัติ
ที่ฟังหลวงพ่อนี่ก็เป็นปริยัติ เอาไปทำ ทำปฏิบัติสมถะให้จิตสงบ ทำสมถะให้จิตตั้งมั่น เจริญวิปัสสนาให้เห็นความจริง คือไตรลักษณ์ของรูปนามกายใจ ถัดจากนั้นมรรคผลจะเกิดเอง นี่เรื่องที่เราจำเป็นต้องเรียน ในขณะที่เราฟังอย่างนี้เราเรียนปริยัติ แล้วเราก็ลงมือปฏิ ... อ่านต่อ
ทำสมถะเพื่อให้จิตมีแรงและตั้งมั่น
เราก็ต้องรู้ว่า เราจะทำสมาธิเพื่ออะไร ทำสมถะเพื่ออะไร เพื่อให้มีแรง เพื่อให้จิตตั้งมั่น ตอนไหนจิตไม่มีแรง น้อมจิตไปอยู่ในอารมณ์อันเดียวอย่างต่อเนื่อง ให้ความสำคัญที่ตัวอารมณ์ จิตก็จะมีกำลัง เพราะจิตไม่ได้วิ่งวอกแวก ไปที่อารมณ์โน้นทีอารมณ์นี้ที เพราะจ ... อ่านต่อ
พ้นทุกข์เพราะรู้ความจริง
พอจิตตั้งมั่นและเป็นกลาง ก็จะเกิดปัญญาเห็นความจริงของร่างกายของจิตใจ เมื่อเห็นความจริงของร่างกายของจิตใจอย่างถ่องแท้แล้ว จะรู้เลยขันธ์ 5 มันไม่มีอะไรหรอกขันธ์ 5 ก็มีแต่ทุกข์นั่นล่ะ รูปนาม กายใจนี่มีแต่ทุกข์นั่นล่ะ พอใจมันยอมรับความจริงได้ ความอยากก็ไ ... อ่านต่อ
ความสุขที่เกิดจากปัญญา
เราปรารถนาความสุขในชีวิต เราต้องรู้ว่าความสุขอย่างโลกๆ มันสุขหลอกๆ มันสุขเพื่อให้เราทุกข์ต่อไป สุขหลอกๆ ให้เรามีแรงที่จะวิ่งพล่านๆ ตามกิเลสตัณหาต่อไป แล้วความสุขที่ประณีตกว่านั้น คือความสุขของสมถกรรมฐาน ความสุขของการทำวิปัสสนากรรมฐาน ความสุขเมื่อเกิด ... อ่านต่อ
อยู่กับโลกให้เป็นจะภาวนาง่าย
อยู่กับโลก ต้องรู้จักมัน ต้องเข้าใจมัน ถ้าเราอยู่กับโลก จิตใจเราสงบสุข สบายตามสมควรกับอัตภาพแล้ว การที่เราจะมาถือศีลมาภาวนามันจะไม่มีเครื่องกังวลใจ การประพฤติตัวให้สะอาดหมดจดสำคัญ จะทำให้เรามีความสุข ถ้าเมื่อไรเราย้อนมาดูตัวเองแล้วเราไม่เห็นข้อบกพร่อ ... อ่านต่อ
จิตตั้งมั่นแล้วเดินปัญญา
ถ้าจิตเราตั้งมั่น มันจะเริ่มแยกขันธ์ได้ แยกธาตุได้ ค่อยๆ แยกออกไป แล้วเราจะเห็นร่างกายที่ถูกจิตรู้ ไม่ใช่เรา เวทนา ความรู้สึกสุขทุกข์ในร่างกาย ไม่ใช่ร่างกาย แล้วก็ไม่ใช่จิต แล้วก็ไม่ใช่เรา เวทนาทางใจคือความรู้สึกสุขทุกข์ ความรู้สึกไม่สุขไม่ทุกข์ ไม่ใ ... อ่านต่อ
“การปฏิบัติธรรมมี ๓ อัน อันแรก เราต้องรักษาศีล ๕ ข้อไว้ อันที่สอง คือการทำในรูปแบบ อันที่สาม คือการทำในชีวิตประจำวัน ต้องทำ
ครูบาอาจารย์ท่านสอน หัวใจของการปฏิบัติ คือ การปฏิบัติในชีวิตประจำวัน เพราะว่าชีวิตส่วนใหญ่ของเราอยู่ธรรมดานี่เอง เราไม่ได้นั่งเข้าฌานอยู่ที่ไหนเมื่อไร วันๆ หนึ่งจะทำสมาธิ เดินจงกรมได้สักเท่าไร โดยเฉพาะฆราวาส ทำได้ไม่มาก ชีวิตส่วนใหญ่เราอยู่กับโลกธรรมดานี่เอง
ถ้าเราสามารถหลอมรวมการปฏิบัติเข้าในชีวิตธรรมดาของเรานี้ได้ เราก็จะไปได้เร็วมาก ไม่แพ้พระ ในขั้นต้นๆ โสดาฯ สกาทาคาฯ ฆราวาสไม่แพ้พระหรอกในเรื่องของความเร็ว ถ้ารู้หลักของการปฏิบัติ แล้วตั้งใจปฏิบัติจริงๆ อาจจะเร็วกว่าพระด้วยซ้ำไป”
พระธรรมเทศนาหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช แผ่นที่ ๗๘ วันที่ ๗ ตุลาคม ๒๕๖๑ (ไฟล์ 611007A)
ธรรมะหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ช่วงส่งการบ้าน
เวลาทำงานจะหลงยาว วางแผนลางาน 3 เดือนเพื่อไปปฏิบัติธรรม ขอแนวทางการภาวนาช่วงที่ไปปฏิบัติธรรม
คำถาม: ภาวนาอยู่กับความรู้สึกตัวที่ร่างกาย เคลื่อนไหวและหยุด เวลาเดินหรือหายใจแล้วเห็นการทำงานของจิต เช่น อาการเพ่งตั้งใจ หรือเผลอไปคิด แล้วรู้สึกที่ร่างกายต่อ เวลาจิตมีกำลังจะเห็นความคิดดับเอง แต่เวลาทำงานจะหลงยาว วางแผนลางาน 3 เดือนเพื่อไปปฏิบัติธรรม ขอแนวทางการภาวนาช่วงที่ไปปฏิบัติธรรมค่ะ หลวงพ่อ: ก็หัดตั้งแต่ยังไม่ได้ลางานนี่ล่ะ ทำงานแล้วก็ปฏิบัติได้ เวลาที่เราทำงาน สติจดจ่ออยู่กับงาน สมาธิจดจ่ออยู่กับงาน ปัญญาค้นคว้าพิจารณาใคร่ครวญเรื่องงาน อยู่ในอารมณ์เดียว ไม่วอกแวกไปที่อื่น ได้สมาธิชนิดส ... อ่านต่อ
ช่วงโควิดประสบวิกฤติธุรกิจ ปัญหายังยืดเยื้ออยู่ ได้ฟังธรรมะของหลวงพ่อก็เริ่มปฏิบัติ ปัจจุบันเห็นกิเลสได้บ่อยขึ้น เดินทางบ่อย มีความกังวลกับเสียงดัง เวลาทำสมาธิในต่างแดน
คำถาม: สวดมนต์และทำอานาปานสติ ไม่ต่ำกว่า 30 นาทีทุกวัน รู้ตัวระหว่างวัน ช่วงโควิดประสบวิกฤติธุรกิจ ปัญหายังยืดเยื้ออยู่ ได้ฟังธรรมะของหลวงพ่อก็เริ่มปฏิบัติ ปัจจุบันเห็นกิเลสได้บ่อยขึ้น มีสติได้เองบ่อยขึ้น เดินทางบ่อย มีความกังวลกับเสียงดัง เวลาทำสมาธิในต่างแดน แต่จะไม่เลิกปฏิบัติ ใช้สติดูสภาวะความกังวล ขอคำชี้แนะค่ะ หลวงพ่อ: ไม่ต้องแนะแล้ว ที่ทำอยู่ถูกแล้ว ฉะนั้นเวลาเราภาวนาอยู่ในที่เสียงดัง เราก็ภาวนานะ อยู่ในที่เงียบๆ เราก็ภาวนา อย่างที่หลวงพ่อเทศน์วันนี้ ตรงไหนก็ทำได้ ถ้าทำเป็น ถ้าตรงไหนอยู่ใ ... อ่านต่อ
วิธีสังเกตตัวเองว่า เราบังคับมากไป หรือเพ่งมากไปหรือเปล่า
คำถาม: สวดมนต์ เดินจงกรม เห็นร่างกายหายใจสลับกับรู้สึกกาย และเห็นจิตเผลอไปคิด ไปทำงานได้บ้าง มีพื้นจิตเป็นโทสจริต อยากทำอะไรให้เสร็จเร็วๆ เสมอ หงุดหงิดง่าย ระหว่างวันดูกาย กิน เดิน ยืน นั่ง นอน รู้ทันบ้าง รู้ไม่ทันบ้าง ปัญหาคือรู้สึกจิตไม่ค่อยตั้งมั่น เด่นดวง ขอคำชี้แนะจากหลวงพ่อค่ะ หลวงพ่อ: มันยังทำไม่พอ แล้วก็มันเป็นตุ่มรั่วด้วย เลยไม่เต็มเสียที ทำให้สม่ำเสมอ อะไรที่จะทำให้สมาธิของเราเสีย ความวุ่นวายที่ไม่มีความจำเป็นทั้งหลาย ลดลงบ้าง แล้วก็จะภาวนาได้ดีขึ้น รู้สึกกายไว้ ดีแล้ว ถ้าเรารู้สึกกายไ ... อ่านต่อ
ป่วยหนักมานาน มีเวทนาทางกายแรงหลายครั้ง ทำให้เคว้งดูอะไรไม่ได้ ขอสอบถามว่าเมื่อมีความเจ็บปวด มีเวทนาทางกายแรงเกินกว่ากำลังสติ ควรวางใจอย่างไร
คำถาม: ทำอานาปานสติในอิริยาบทนั่ง เดินจงกรมรู้เท้ากระทบกับดูลมหายใจ วันละ 1 – 2 ชั่วโมง ระหว่างวันมีสติรู้กายเป็นฐานและลมหายใจเป็นหลัก พอจิตหลงไปแล้วกลับมาที่กาย ป่วยหนักมานาน มีเวทนาทางกายแรงหลายครั้ง ทำให้เคว้งดูอะไรไม่ได้ ขอสอบถามหลวงปู่ว่าเมื่อมีความเจ็บปวด มีเวทนาทางกายแรงเกินกว่ากำลังสติ ควรวางใจอย่างไรครับ หลวงพ่อ: ถ้ามันแรง สู้ไม่ได้ก็ถอย ศัตรูเข้มแข็งเกินไป เกินกำลังที่เราจะไปสู้กับมัน ถอยเข้าป้อม ทำสมถะเลย หายใจเข้าพุทออกโธ ลืมร่างกายไป ลืมร่างกายที่เจ็บป่วยไป พอจิตมันมีกำลังขึ้นบางทีค ... อ่านต่อ
รู้สึกตัวเองเหมือนคนปฏิบัติไม่เป็น ชอบคิดว่าเป็นเพราะไม่ได้เรียนหนังสือจึงไม่รู้เรื่องอะไรเลย
คำถาม: รู้สึกตัวเองเหมือนคนปฏิบัติไม่เป็น ชอบคิดว่าเป็นเพราะไม่ได้เรียนหนังสือจึงไม่รู้เรื่อง แต่ก็พยายามอยู่กับลมหายใจ ขอหลวงพ่อเมตตาชี้แนวทางปฏิบัติที่เหมาะสมด้วยค่ะ หลวงพ่อ: เห็นร่างกายหายใจๆ ไปเรื่อยๆ สงบก็ช่าง ไม่สงบก็ช่าง ไม่ต้องคาดไม่ต้องหวังอะไรทั้งสิ้น แค่เห็นร่างกายหายใจไปเรื่อยๆ ด้วยใจธรรมดาๆ ใช้ใจธรรมดาเห็นร่างกายหายใจไป การเรียนหนังสือไม่ได้ช่วยให้ปฏิบัติดีกว่าคนไม่ได้เรียนหนังสือ ครูบาอาจารย์แต่เดิมไม่ค่อยได้เรียนหนังสือหรอก เป็นชาวไร่ชาวนา ตอนเด็กก็เลี้ยงวัวเลี้ยงควาย ต่อมาก็ไปไถน ... อ่านต่อ
อยากทราบเรื่องความกตัญญูกตเวทีต่อบิดามารดา ท่านมีความทุกข์มาก ถ้าเราทำหน้าที่นี้ไม่ดี จะขัดขวางการภาวนาของเราหรือไม่
คำถาม: ทำในรูปแบบโดยการสวดมนต์ เดินจงกรมตอนเช้า วันละ20นาที ระหว่างวันรู้สึกถึงร่างกายที่เคลื่อนไหว ขยับนิ้วหรือขยับขา การภาวนารู้สึกเป็นธรรมชาติขึ้น เพราะมีวินัยในการทำรูปแบบ อยากทราบเรื่องความกตัญญูกตเวทีต่อบิดามารดา ท่านมีความทุกข์มาก ถ้าเราทำหน้าที่นี้ไม่ดี จะขัดขวางการภาวนาของเราหรือไม่คะ หลวงพ่อ: ต้องทำหน้าที่ให้ถูก พ่อแม่มีความทุกข์ ไม่ใช่เราต้องไปทุกข์ด้วย พ่อแม่มีความทุกข์ อย่างไม่สบายมาก เราต้องไม่ทุกข์ ใจเราต้องตั้งมั่นเป็นกลาง แล้วก็มองเขาด้วยความเห็นอกเห็นใจ คนเราแต่ละคนมีความทุกข์ ... อ่านต่อ
นั่งสมาธิเริ่มเข้าฐาน มีอาการเคลิ้มคล้ายกึ่งหลับกึ่งตื่น บางครั้งเคลิ้มๆ แล้ววูบเหมือนตกจากที่สูง ทำให้สะดุ้งตื่นจากสมาธิ ที่ปฏิบัติมารู้สึกวนเวียนที่เดิมไม่เห็นอะไรเลย
คำถาม: หลับตานั่งสมาธิเริ่มเข้าฐาน ในดวงตารู้สึกมืด แต่จิตยังภาวนาพุทโธ มีอาการเคลิ้มคล้ายกึ่งหลับกึ่งตื่น แต่ก็ยังรู้สึกตัวอยู่ บางครั้งเคลิ้มๆ แล้ววูบเหมือนตกจากที่สูง ทำให้สะดุ้งตื่นจากสมาธิ บางทีใจฟุ้งซ่านต้องเริ่มเข้าสมาธิใหม่ ที่ปฏิบัติมารู้สึกวนเวียนที่เดิมไม่เห็นอะไรเลย ขอหลวงปู่ให้แนวทางปฏิบัติที่ตรงจริตนิสัยด้วยครับ หลวงพ่อ: ตรงที่ทำมันเป็นสมถะทั้งหมดเลย จิตมันก็จะรวม ที่มันวูบๆ ลงไปเป็นเรื่องปกติ จิตยังไม่ชำนาญในสมาธิ พอรวมวูบก็กระเด้งขึ้นมาเลย ต่อไปถ้ามันชำนาญ มันรวมลงไป มันก็จะทรงอย ... อ่านต่อ
ช่วงนี้มีภาระหน้าที่ ที่ต้องรับผิดชอบเพิ่มขึ้น รู้สึกกำลังจิตอ่อนลง
เวลาเราอยู่ในชีวิตธรรมดา ถ้ามีช่องว่างตรงไหน เราภาวนาตรงนั้นเลย เก็บเล็กเก็บน้อยไปเรื่อยๆ แล้วอย่าไปกังวลว่า โอ้ ตายแล้ว งานเยอะไม่ได้ภาวนา กังวลนั้นมันกิเลส อย่าเสียเวลาไปกังวล มีเวลานิดหน่อย แทนที่จะเอาเวลาไปกังวล ก็เอาเวลานั้นภาวนาไปเลย ได้ 5 นาทีก็เอา 10 นาทีก็เอา เก็บเล็กเก็บน้อยไป ก็เท่ากับเราวันหนึ่งๆ ได้ภาวนาเพิ่มขึ้นเป็นชั่วโมงเลย อย่าง 5 นาที ชั่วโมงหนึ่งเราภาวนาได้ 5 นาที 12 ชั่วโมงเราได้ชั่วโมงหนึ่งแล้ว ฉะนั้นเก็บเล็กเก็บน้อยไปทั้งวันนี่ล่ะ การทำงานเราก็จะทำด้วยจิตใจที่ไม่เคร่งเครียดด้วย เป็นผลดีกับการทำงานด้วย แล้วเวลาที่เรามาทำในรูปแบบ มันก็จะไม่ยากเกินไป เพราะเราเก็บเล็กเก็บน้อยมาทั้งวันแล้ว หลวงพ่อไม่ได้สอนว่า เวลามีงานมากๆ ให้ลาออกจากงาน เพราะว่าไม่ใช่ทุกคนจะทำอย่างนั้นได้ แล้วบางคนไม่ควรจะลาออกจากงาน ถ้าออกจากงานอยู่บ้านเฉยๆ ภาวนาไม่ได้ ต้องมีการกระทบอารมณ์ แต่ต้องภาวนาให้เป็น ... อ่านต่อ
กิเลสบางตัวเห็นแล้วละได้บ้าง เช่น โทสะ โลภะ โมหะ กิเลสบางตัวเห็นแล้ว แต่ละไม่ได้เลย เช่น ราคะ อยากกอดลูก และมานะ อีโก้
คำถาม: จิตมีพัฒนาการ กิเลสบางตัวเห็นแล้วละได้บ้าง เช่น โทสะ โลภะ โมหะ กิเลสบางตัวเห็นแล้ว แต่ละไม่ได้เลย เช่น ราคะ อยากกอดลูก และมานะ อีโก้ เห็นจิตกระเพื่อม เห็นจิตทำงานเป็นทีม ร่วมกับขันธ์ตัวอื่นๆ เห็นจิตดับ เห็นจิตเป็นตัวทุกข์ ยังหลงไปดูจิตตอนที่จิตไม่กระเพื่อม ทำให้แน่นหน้าอก เลยท่องพุทโธตลอดวันเพื่อเป็นเครื่องอยู่ ที่ทำอยู่ถูกไหมคะ หลวงพ่อ: มันตึงไป มันตึงไปนิดหนึ่ง อย่าไปทำอย่างนี้ เหนื่อย ให้มันธรรมดากว่านี้อีก แล้วก็ไปกอดลูกเยอะๆ ไปกอดลูก แล้วจิตมีราคะขึ้นมารู้ว่ามีราคะ เปลี่ยนจากราคะเป็น ... อ่านต่อ
วันหยุดจะปฏิบัติได้มากกว่าวันทำงาน คิดว่าหากยังต้องทำงาน ความก้าวหน้าในการภาวนาจะเกิดได้ยาก มีเรื่องกวนใจ ใช้ความคิดในงานมาก
คำถาม: ปฏิบัติโดยดูลมหายใจและสวดมนต์ วันหยุดจะปฏิบัติได้มากกว่าวันทำงาน ปฏิบัติตามสบายมากขึ้น รู้สึกว่าก้าวหน้าแล้วก็ถอยหลัง จนไม่แน่ใจว่าเป็นปกติหรือหย่อนเกินไป แต่เห็นทุกข์ได้มากขึ้น คิดว่าหากยังต้องทำงาน ความก้าวหน้าในการภาวนาจะเกิดได้ยาก มีเรื่องกวนใจ ใช้ความคิดในงานมาก ขอแนวทางพัฒนาในการปฏิบัติต่อไปค่ะ หลวงพ่อ: ถ้าเราหลอมรวมการปฏิบัติเข้ากับการใช้ชีวิตจริงได้ การทำงานที่ไม่ได้ผิดศีลผิดธรรม ไม่ได้เป็นเรื่องเสียหาย เป็นพระก็ทำงาน พระก็ไม่ใช่นั่งๆ นอนๆ พระที่วัดนี้งานเยอะเลย ประเภทคุณหนูทั้งหล ... อ่านต่อ