หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
หลักของการปฏิบัติที่จะให้เกิดสติปัญญาแท้ๆ เกิดมรรคเกิดผลได้ มีไม่มากหรอก จำหลักสั้นๆ ไว้
ให้เรามีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
หลวงพ่อไปรวบรวมหลักของการทำวิปัสสนากรรมฐาน ย่อลงมาเหลือเท่านี้เอง
ถ้าพูดให้ถูกๆ ก็มีสติรู้รูป รู้นาม ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
รูปธรรม นามธรรมนั่นเอง
เรียนรู้รูปธรรมนามธรรมที่ประกอบกันเป็นตัวเรา
ส่วนหนึ่งของพระธรรมเทศนา หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วันที่ ๑๐ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๓
จากซีดีแสดงธรรม ณ วัดสวนสันติธรรม แผ่นที่ ๓๗ ไฟล์ 531010A
ถอดความพระธรรมเทศนาหลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
23 กุมภาพันธ์ 2568
กายานุปัสสนาสติปัฏฐาน
เรามีสติเรียนรู้ร่างกายไปเรื่อยๆ เห็นร่างกายไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ไม่ใช่ตัวเรา ไม่ใช่ของเรา เป็นแค่วัตถุธาตุที่เรายืมของโลกมาใช้ชั่วครั้งชั่วคราว แล้ววันหนึ่งเราก็ต้องคืนทุกสิ่งทุกอย่างให้โลก สิ่งที่เป็นร่างกายของเราวันนี้ วันข้างหน้าอาจจะไป ... อ่านต่อ
22 กุมภาพันธ์ 2568 (วัดเขาบางทราย พระอารามหลวง)
หนทางรู้ทุกข์อย่างแจ่มแจ้ง
พวกเราชาวพุทธทั้งหลายฝึกเดินในเส้นทางที่พระพุทธเจ้าสอน รู้ทุกข์คือรู้กายรู้ใจของตัวเอง อย่าละเลย รู้เรื่อยๆ จนวันหนึ่งเห็นความจริง ร่างกายจิตใจของเราเป็นแต่ของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา จิตมันจะเบื่อหน่ายคลายความยึดถือ พอมันไม่ยึดถือมันหลุดพ้น ต่ ... อ่านต่อ
16 กุมภาพันธ์ 2568
เรียนธรรมคู่เพื่อรู้ธรรมหนึ่ง
หัดรู้สภาวะไปเรื่อยๆ เรื่อยๆ เริ่มต้นเรารู้คู่ใดคู่หนึ่งก็พอแล้ว เช่น จิตโกรธกับจิตไม่โกรธ จิตโลภกับจิตไม่โลภ ตอนนี้อยาก ตอนนี้เฉยๆ อย่างนี้ หัดดูสิ่งที่เป็นคู่ๆ ตอนนี้สุข ตอนนี้ทุกข์ ตอนนี้สุข ตอนนี้เฉยๆ อันนี้ก็เป็นเซ็ตหนึ่งมี 3 ตัว สุข ทุกข์ เฉยๆ ... อ่านต่อ
26 มกราคม 2568
เรียนรู้กายใจด้วยใจปกติ
รู้ด้วยใจปกติเลย อย่าไปทำใจให้ผิดปกติ จิตใจปกติในการที่เราจะใช้ปฏิบัติธรรม จิตปกติของเราพระพุทธเจ้าท่านเรียกจิตเดิม จิตธรรมดาของเรานี่เอง มันประภัสสรอยู่แล้ว มันผ่องใส แต่มันเศร้าหมองเพราะกิเลสที่จรมา แค่อยากปฏิบัติมีโลภะเกิดขึ้น จิตก็ผิดปกติแล้ว เรา ... อ่านต่อ
25 มกราคม 2568
หลักของการดูจิต
จิตมันก็ทำงานไปตามธรรมชาติ แล้วมันก็ปรุงสุข ปรุงทุกข์ ปรุงดี ปรุงชั่ว ไปตามเรื่องของมัน หน้าที่เราคืออ่านจิตใจตัวเองให้ออก การดูจิต เราไม่ได้ดูเพื่อละกิเลส เพราะถ้าเมื่อไรมีสติ รู้ทันจิตใจตัวเอง มันไม่มีกิเลสจะให้ละ เพราะฉะนั้นเราเจอกิเลส เรื่องเล็กม ... อ่านต่อ
18 มกราคม 2568
หัดสังเกตใจตัวเอง
ต้องสำรวจใจของเราเองบ่อยๆ ถ้าเราอ่านใจตัวเองออก สังเกตบ่อยๆ แล้วสติ สมาธิ ปัญญาของเราจะดีขึ้น หัดอ่านใจตัวเองไว้ ใจเราขณะนี้เป็นกุศลหรืออกุศล ไม่ต้องสนใจที่อื่นหรอก สนใจใจของเราเอง ถ้าเราคอยสังเกตใจของเรา ใจเป็นอกุศลก็รู้ ใจเป็นกุศลก็รู้ สังเกตไปเรื่ ... อ่านต่อ
22 ธันวาคม 2567
ความสุดโต่ง 2 ฝั่ง
สิ่งที่ผิดก็มี 2 อันเท่านั้น ก่อนที่จะเข้าสู่ทางสายกลาง อันหนึ่งหลงไปเที่ยวแสวงหาอารมณ์ต่างๆ เรียกว่า กามสุขัลลิกานุโยค อารมณ์ต่างๆ ล้วนแต่เรื่องกามคุณอารมณ์ทั้งนั้น อีกอันหนึ่งเป็นอัตตกิลมถานุโยค เพ่งจ้องเอาไว้ ทำตัวเองให้เนิ่นช้าให้ลำบาก ทางสายกลาง ... อ่านต่อ
21 ธันวาคม 2567
บุคคลถึงความบริสุทธิ์ได้ด้วยปัญญา
ผู้รู้นี้เป็นศัพท์เฉพาะ หมายถึงเป็นจิตที่เราพัฒนามันขึ้นมา เอามาใช้งาน ถึงอย่างไรวันหนึ่งเราก็ต้องปล่อยวาง ถ้าไม่ปล่อยวาง เราก็จะไปเกิดเป็นพระพรหม แล้วสูงสุดของผู้ปฏิบัติ ถ้ายังไม่วางจิต ก็จะไปเป็นพรหม หลวงปู่ดูลย์ท่านเคยบอกว่า ท่านพิจารณาแล้วนักปฏิบ ... อ่านต่อ
15 ธันวาคม 2567
จิตเกิดดับหมุนเวียน
จิตก็เป็นธาตุอันหนึ่ง เป็นวิญญาณธาตุ ก็เกิดดับหมุนเวียนไป จิตดวงใหม่ก็ไม่ใช่ดวงเดิม อย่างพวกคนจำนวนมากก็คิดว่าพวกเรามีจิตวิญญาณอยู่ พอเราตายแล้วจิตใจของเราดวงนี้ ออกจากร่างนี้ไปเข้าร่างใหม่ อันนี้เป็นมิจฉาทิฏฐิ คิดว่าจิตนี่เที่ยงจิตเป็นอมตะ เป็นมิจฉา ... อ่านต่อ
“การปฏิบัติธรรมมี ๓ อัน อันแรก เราต้องรักษาศีล ๕ ข้อไว้ อันที่สอง คือการทำในรูปแบบ อันที่สาม คือการทำในชีวิตประจำวัน ต้องทำ
ครูบาอาจารย์ท่านสอน หัวใจของการปฏิบัติ คือ การปฏิบัติในชีวิตประจำวัน เพราะว่าชีวิตส่วนใหญ่ของเราอยู่ธรรมดานี่เอง เราไม่ได้นั่งเข้าฌานอยู่ที่ไหนเมื่อไร วันๆ หนึ่งจะทำสมาธิ เดินจงกรมได้สักเท่าไร โดยเฉพาะฆราวาส ทำได้ไม่มาก ชีวิตส่วนใหญ่เราอยู่กับโลกธรรมดานี่เอง
ถ้าเราสามารถหลอมรวมการปฏิบัติเข้าในชีวิตธรรมดาของเรานี้ได้ เราก็จะไปได้เร็วมาก ไม่แพ้พระ ในขั้นต้นๆ โสดาฯ สกาทาคาฯ ฆราวาสไม่แพ้พระหรอกในเรื่องของความเร็ว ถ้ารู้หลักของการปฏิบัติ แล้วตั้งใจปฏิบัติจริงๆ อาจจะเร็วกว่าพระด้วยซ้ำไป”
พระธรรมเทศนาหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช แผ่นที่ ๗๘ วันที่ ๗ ตุลาคม ๒๕๖๑ (ไฟล์ 611007A)
ช่วงถาม-ตอบ ตรวจการบ้าน หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
สิ่งที่เห็นคือกายและใจนี้ไม่ใช่เรา เห็นความโกรธ ความคิด แทรกเข้ามาเป็นระยะ แต่มีสติรู้ทัน เห็นว่าการภาวนามีเจริญแล้วเสื่อม
คำถาม: รักษาศีล 5 ปฏิบัติในรูปแบบ ด้วยการนั่งสมาธิสลับกับเดินจงกรม และฝึกสติในชีวิตประจำวัน สิ่งที่เห็นคือกายและใจนี้ไม่ใช่เรา เห็นความโกรธ ความคิด แทรกเข้ามาเป็นระยะ แต่มีสติรู้ทัน เห็นว่าการภาวนามีเจริญแล้วเสื่อม ไม่ทราบว่าเข้าใจถูกต้องไหมครับ หลวงพ่อ: เข้าใจถูก กายนี้ไม่ใช่เรา สุขทุกข์ไม่ใช่เรา ดีชั่วไม่ใช่เรา แต่จิตยังเป็นเรา ค่อยๆ ดู มาได้ถูกทางแล้ว มาได้ดีแล้ว มันเหมือนเรากินข้าว ค่อยๆ กินไปเดี๋ยวก็อิ่ม หรือเหมือนปลูกต้นไม้ หลวงพ่อชอบยกตัวอย่างปลูกต้นไม้ เพราะในวัดนี้เป็นพระชอบปลูกป่ากัน แ ... อ่านต่อ
ในชีวิตประจำวันมีสติรู้สึกเมื่อจิตเคลื่อนไปรู้สึกทางกาย ได้ยินทางหู เห็นทางตา คิดทางใจ จิตไปอยู่ตรงไหนเป็นเราตรงนั้น พยายามมีสติทั้งวัน แต่ทำไม่ได้
คำถาม: ภาวนาในรูปแบบนั่งสมาธิก่อนนอนประมาณ 30 นาที ใช้ลมหายใจเมื่อจิตหลงไปทางต่างๆ แล้วรู้ พยายามรักษาศีล 5 ในชีวิตประจำวันมีสติรู้สึกเมื่อจิตเคลื่อนไปรู้สึกทางกาย ได้ยินทางหู เห็นทางตา คิดทางใจ รู้เป็นขณะ จิตไปอยู่ตรงไหนเป็นเราตรงนั้น เห็นขันธ์แยก พยายามมีสติทั้งวัน แต่ทำไม่ได้ ขอคำชี้แนะด้วยค่ะ หลวงพ่อ: ทำบ่อยๆ อีกหน่อยก็ทำได้ ทำไปเรื่อยๆ ทำดีแล้ว จิตมันเป็นเราขึ้นมาทั้งๆ ที่จริงๆ มันไม่เป็นเรา ที่มันเป็นเราขึ้นมาเพราะอันแรกเลย สัญญาวิปลาส หมายรู้ผิด อันที่ 2 จิตตวิปลาส คิดผิดๆ ไปตามสัญญาที่ผิ ... อ่านต่อ
ส่วนใหญ่โทสะแรงเมื่อตื่น ไม่ก็ฟุ้งซ่านเรื่องราคะ เคยทำสมาธิ แต่ไม่เข้าใจว่าสมาธิจริงๆ เป็นอย่างไร
คำถาม: มีเย็นร้อนในอก ขึ้นกับความรู้สึก ส่วนใหญ่มักเห็นตัวชั่ว เห็นเผลอและหลง เห็นเกิดขึ้นตั้งอยู่ ดับไป ส่วนใหญ่โทสะแรงเมื่อตื่น ไม่ก็ฟุ้งซ่านเรื่องราคะ เคยทำสมาธิ แล้วคล้ายร่างกับจิตยืดออกจากกัน และตัวดูอยู่นิ่งๆ ยังไม่เข้าใจสมาธิจริงๆ ว่าเป็นอย่างไร ยังไม่เข้าใจการเจริญปัญญา ขอหลวงพ่อชี้แนะค่ะ หลวงพ่อ: เราต้องมีสมาธิที่ถูกต้อง เราถึงจะเจริญปัญญาได้ สมาธิที่ถูกต้อง เป็นสภาพจิตที่ยังไม่ถูกกิเลสครอบงำ เรามีสติรู้เท่าทันจิตตัวเองไป ราคะเกิดขึ้น รู้ทัน โทสะเกิด รู้ทัน โมหะเกิดก็รู้ทัน รู้ไปเรื่อย ... อ่านต่อ
พบวิหารธรรมที่ใจชอบ ทำให้มีฉันทะในการปฏิบัติ เห็นวงรอบของความเจริญแล้วเสื่อมได้บ้าง
คำถาม: ปฏิบัติในรูปแบบสม่ำเสมอมากขึ้น พบวิหารธรรมที่ใจชอบ ทำให้มีฉันทะในการปฏิบัติ บางวันใจมีแรงก็จะเห็นในมุมมองสิ่งที่ถูกรู้มากขึ้น แต่บางครั้งก็เพ่ง เห็นวงรอบของความเจริญแล้วเสื่อมได้บ้าง สติยังไม่ไว มักยินดียินร้ายแล้วก็ไม่พอใจ ในชีวิตประจำวันพยายามรู้สึกร่างกาย เคลื่อนไหว รู้สึก ขอหลวงปู่เมตตาสอนการปฏิบัติต่อไปค่ะ หลวงพ่อ: ที่ทำอยู่ถูกแล้ว เหลือแต่ทำให้พอเท่านั้น ทำไปเรื่อยๆ สะสมไปไม่รีบแต่ไม่ ขี้เกียจ ที่ปฏิบัติอยู่ถูกแล้ว ไม่ต้องดิ้นรนมากกว่านี้ ไม่ต้อง เอ๊ะ จะทำอย่างไรจะถูกมากกว่านี้ อันน ... อ่านต่อ
ศีลด่างพร้อยเพราะโทสะ ไม่มีเมตตากับสัตว์เลี้ยง
คำถาม: ในรูปแบบสวดมนต์ นั่งสมาธิ มีสติอยู่กับการเจริญเมตตา นั่งสมาธิได้แค่รู้สึกตัว จิตใจคลายจากความกระสับกระส่าย ที่อยากมีความเมตตา เข้าถึงจิตใจได้มากขึ้น ศีลด่างพร้อยเพราะมีโทสะ ความไม่มีเมตตากับสัตว์เลี้ยง ขอหลวงพ่อเมตตาสั่งสอนครับ หลวงพ่อ: “ไม่เมตตาสัตว์เลี้ยง” เหรอ ไปเมตตามันบ้างนะ สมมติว่าเราไปเกิดเป็นหมา เป็นแมว แล้วเจ้าของไม่เมตตาเรา เราทุกข์ทรมาน เอาใจเขามาใส่ใจเรา เดี๋ยวมันก็เมตตาเองล่ะ ใจที่แข็ง ใจที่แข็ง ใจที่ไม่มีเมตตา มันจะแข็ง มันจะไม่มีความสุขในตัวเอง ถ้าใจที่มีเมตตา มันนุ่มนวล ม ... อ่านต่อ
เหตุอันใดที่จะช่วยให้มีจิตใจเด็ดเดี่ยว สิ้นอาลัย ไม่ห่วงคนนั้นทีคนนี้ที รอคนนั้นทีคนนี้ที
คำถาม: ส่งการบ้านครั้งแรกครับ ทุกวันปฏิบัติในรูปแบบ ระหว่างวันใช้เห็นจิตหลงแล้วตามรู้ ส่วนใหญ่จิตหลงไปคิดทั้งวัน ใช้ลมหายใจ และภาวนาพุทโธเป็นเครื่องอยู่ ขอคำแนะนำที่เหมาะสมสำหรับตัวผม เพื่อนำไปปฏิบัติต่อด้วยครับ หลวงพ่อ: ฆราวาสมีข้อเสีย 2 ข้อ หนึ่งสมาธิไม่พอ จิตไม่ตั้งมั่น อันที่สองทำไม่ต่อเนื่อง ทำบ้าง เลิกบ้าง หยุดบ้าง พักผ่อนบ้าง ให้มันเด็ดเดี่ยว ดูมันไป มีเวลาเมื่อไรดูลงในกายในใจเมื่อนั้น เวลาที่ต้องทำงาน ต้องคิด ต้องอะไรก็แล้วไป อันนั้นจำเป็นต้องอยู่กับโลก หรือตอนนอนหลับก็ไม่ต้องมาห่วงเรื่อ ... อ่านต่อ
ปฏิบัติไม่ก้าวหน้า ทำงานต่างประเทศ ห่างไกลครูอาจารย์ ไม่รู้ว่าภาวนาพลาดส่วนไหนไป
คำถาม: อกุศลมูล 3 ยังมาก เห็นอัตตาตัวเองสูง ยังเป็นตุ่มรั่ว พอย้ายมาทำงานต่างประเทศ เลยห่างครูบาอาจารย์ วันๆ คิดแต่เรื่องงานและหลงโลก รู้สึกการปฏิบัติไม่ก้าวหน้า พยายามประคองไม่ให้ไหลไปไกล ตอนนี้กลับมาเน้นดูกาย ต้องอยู่อีกปีกว่าก็กังวล ไม่รู้ว่าหย่อน ตึง หรือพลาดส่วนไหน ขอหลวงพ่อชี้แนะครับ หลวงพ่อ: เราอย่าไปคิดว่า เราอยู่ห่าง ครูบาอาจารย์ ตอนที่หลวงพ่อเป็นโยมภาวนา หลวงพ่อไม่ได้ไปหาครูบาอาจารย์ทุกวัน อย่างหลวงปู่ดูลย์ ประมาณ 3 เดือน ถึงจะไปหาทีหนึ่ง ไปทุกวันไม่ได้ ทุกเดือนก็ไปหาหลวงพ่อพุธทีหนึ่ง ... อ่านต่อ
ช่วงเจริญภาวนา สติรู้ลมเข้าออก แต่ได้ไม่นาน จิตฟุ้ง กว่าจะรู้ว่าจิตฟุ้งมาอยู่กับลม ก็ใช้เวลานาน
คำถาม: ช่วงเจริญภาวนา สติรู้ลมเข้าออก แต่ได้ไม่นาน จิตฟุ้ง กว่าจะรู้ว่าจิตฟุ้งมาอยู่กับลม ก็ใช้เวลานาน อยากถามหลวงพ่อว่า ที่ปฎิบัติมาผิดถูกเหมาะสมหรือไม่ครับ หลวงพ่อ: ใช้ลมไม่เหมาะนะ เราอย่าเลือกอารมณ์กรรมฐานละเอียดเกินไป ใจเราฟุ้งแรง รู้สึกไหม เวลาอารมณ์เกิด มันก็แรง พื้นจิตของเราแรง กรรมฐานเราก็ต้องหยาบหน่อย รู้สึกร่างกายไว้ดีกว่า ร่างกายขยับอย่างนี้ ร่างกายขยับ รู้สึก ร่างกายยืน เดิน นั่ง นอน รู้สึก ร่างกายเคลื่อนไหว ร่างกายหยุดนิ่ง รู้สึก จะดีกว่ารู้ลมหายใจ ลมมันละเอียดไป ดูแล้วมันจะเคลิ้ม แ ... อ่านต่อ
กังวลอยู่อย่างเดียวว่า หากหลงอยู่ในทางที่ละเอียดขึ้น แล้วปัญญายังไม่พอที่จะเห็นได้ แล้วทำผิดซ้ำๆ จนชำนาญ
คำถาม: ทุกวันนั่งสมาธิ เดินจงกรม รักษาศีล 5 มีเครื่องอยู่คือหายใจเข้าพุทออกโธ รู้สึกห่างออกจากโลกขึ้นเรื่อยๆ ไม่ได้หวังอะไร เพราะเข้าใจว่า เมื่อทำทุกอย่างเพียงพอ มันก็จะอิ่มเอง ไม่รีบแต่ก็ไม่เลิก กังวลอยู่อย่างเดียวว่า หากหลงอยู่ในทางที่ละเอียดขึ้น แล้วปัญญายังไม่พอที่จะเห็นได้ แล้วทำผิดซ้ำๆ จนชำนาญ ขอความเมตตาหลวงพ่อสั่งสอนด้วยครับ หลวงพ่อ: อะไรก็สู้โยนิโสมนสิการไม่ได้ เวลาเราเดินจิตผิด แล้วมันไปสร้างภพขึ้นมาอันหนึ่ง แล้วมันไปว่างๆ อยู่ ไปสงบนิ่งๆ เฉยๆ คงที่ ให้สังเกตว่านี่ไม่ใช่แล้ว อันนี ... อ่านต่อ
เวลาทำงานจะหลงยาว วางแผนลางาน 3 เดือนเพื่อไปปฏิบัติธรรม ขอแนวทางการภาวนาช่วงที่ไปปฏิบัติธรรม
คำถาม: ภาวนาอยู่กับความรู้สึกตัวที่ร่างกาย เคลื่อนไหวและหยุด เวลาเดินหรือหายใจแล้วเห็นการทำงานของจิต เช่น อาการเพ่งตั้งใจ หรือเผลอไปคิด แล้วรู้สึกที่ร่างกายต่อ เวลาจิตมีกำลังจะเห็นความคิดดับเอง แต่เวลาทำงานจะหลงยาว วางแผนลางาน 3 เดือนเพื่อไปปฏิบัติธรรม ขอแนวทางการภาวนาช่วงที่ไปปฏิบัติธรรมค่ะ หลวงพ่อ: ก็หัดตั้งแต่ยังไม่ได้ลางานนี่ล่ะ ทำงานแล้วก็ปฏิบัติได้ เวลาที่เราทำงาน สติจดจ่ออยู่กับงาน สมาธิจดจ่ออยู่กับงาน ปัญญาค้นคว้าพิจารณาใคร่ครวญเรื่องงาน อยู่ในอารมณ์เดียว ไม่วอกแวกไปที่อื่น ได้สมาธิชนิดส ... อ่านต่อ