รู้ทุกข์แจ่มแจ้ง คือถึงที่สุดแห่งทุกข์
เราเรียนธรรมะ เรียนให้มันถึงแก่น เรียนถึงแก่นคือเรียนให้มันถึงทุกข์ ถ้าไม่รู้ทุกข์ก็ไม่รู้ธรรมหรอก ลงมาเรียนให้รู้ลงมาให้ได้ กายนี้คือตัวทุกข์ล้วนๆ มีแต่ทุกข์มากกับทุกข์น้อย มันจะไม่เกิดตัณหา อยากสุข อยากไม่ทุกข์ เรียนรู้ลงมา จิตใจนี้เดี๋ยวมันมีอารมณ์อย่างนั้น เดี๋ยวมีอารมณ์อย่างนี้ หมุนเวียนเปลี่ยนแปลงไปเรื่อยๆ เดี๋ยวมันก็วิ่งไปดู วิ่งไปฟัง วิ่งไปคิด มีพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไปเรื่อยๆ ทำไมมันต้องดิ้นรนอย่างนั้น ก็เพราะตัวมันทุกข์ แต่เรายังไม่เห็น
ถ้าเราเห็น พยายามรู้สึกอยู่ในกายรู้สึกอยู่ในใจ เดี๋ยววันหนึ่งเราก็เห็นความจริง ร่างกายนี้คือตัวทุกข์ จิตนี้คือตัวทุกข์ นี่เรียกว่าเรารู้ทุกข์