หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
หลักของการปฏิบัติที่จะให้เกิดสติปัญญาแท้ๆ เกิดมรรคเกิดผลได้ มีไม่มากหรอก จำหลักสั้นๆ ไว้
ให้เรามีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
หลวงพ่อไปรวบรวมหลักของการทำวิปัสสนากรรมฐาน ย่อลงมาเหลือเท่านี้เอง
ถ้าพูดให้ถูกๆ ก็มีสติรู้รูป รู้นาม ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
รูปธรรม นามธรรมนั่นเอง
เรียนรู้รูปธรรมนามธรรมที่ประกอบกันเป็นตัวเรา
ส่วนหนึ่งของพระธรรมเทศนา หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วันที่ ๑๐ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๓
จากซีดีแสดงธรรม ณ วัดสวนสันติธรรม แผ่นที่ ๓๗ ไฟล์ 531010A
ถอดความพระธรรมเทศนาหลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
1 ธันวาคม 2567
วิธีตรวจการบ้านตัวเอง
อะไรที่ภาวนาไปแล้วมันขัดกับคำสอนของพระพุทธเจ้า สภาวะอะไรเกิดขึ้นนี่เป็นไปเพื่อความปล่อยวางหรือเพื่อความยึดถือ สภาวะทั้งหลายตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์ไหม ถ้าภาวนาแล้วไม่เข้าหลักไตรลักษณ์ ผิดแน่นอน ต้องสังเกตตัวเอง ไม่ต้องรอถามครูบาอาจารย์ นานๆ จะมีโอกาสถามครู ... อ่านต่อ
30 พฤศจิกายน 2567
การภาวนาที่ละเอียดเข้าไป
เราภาวนาเรื่อยๆ เราก็เห็นสุขเกิดแล้วสุขก็ดับ ทุกข์เกิดแล้วทุกข์ก็ดับ กุศลเกิดแล้วกุศลก็ดับ อกุศล โลภ โกรธ หลงเกิดแล้วมันก็ดับ จิตที่ไปดูรูปเกิดแล้วก็ดับ ตรงนี้ละเอียด กว่าที่จะรู้จิตสุขจิตทุกข์จิตดีจิตชั่ว คือเห็นจิตมันเกิดดับทางอายตนะทั้ง 6 จิตเกิดท ... อ่านต่อ
24 พฤศจิกายน 2567
การเจริญสติในชีวิตประจำวัน
การเจริญสติในชีวิตประจำวันเป็นเรื่องสำคัญมากเลย หลวงปู่มั่นท่านเคยสอนว่าทำสมาธิมากเนิ่นช้า คิดพิจารณามากฟุ้งซ่าน หัวใจสำคัญของการปฏิบัติคือการเจริญสติในชีวิตประจำวัน หัวใจอยู่ตรงนี้ เก่งเฉพาะตอนนั่งสมาธิตอนเดินจงกรมไม่ได้กินหรอก วันหนึ่งจะนั่งเท่าไรจ ... อ่านต่อ
23 พฤศจิกายน 2567
สัมมาสติเกิดจากการเจริญสติปัฏฐาน
สติที่แท้จริง ความหมายอันนี้คือสัมมาสติ ไม่ใช่สติธรรมดา สัมมาสติเกิดจากการเจริญสติปัฏฐาน ไม่มีวิธีอื่น ขั้นแรกเลยเราต้องมีวิหารธรรม วิหารธรรมแปลว่าเครื่องอยู่ของจิต ไม่ต้องหาว่าอันไหนเป็นวิหารธรรม ไม่ต้องคิดเอง พระพุทธเจ้ากำหนดไว้ให้แล้ว สอนไว้ให้แล้ ... อ่านต่อ
3 พฤศจิกายน 2567
วางขันธ์ได้ก็คือวางโลกได้
ถ้าดูจิตได้ ไม่นานเราก็จะเห็นจิตไม่ใช่ตัวเรา มันไม่ใช่ตัวเราเพราะไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา บังคับอะไรไม่ได้ ถ้าจิตไม่ใช่เรา ขันธ์ 5 ไม่ใช่เรา ขันธ์ 5 มันก็อาศัยจิตเกิดขึ้นมา ถ้าเมื่อไรเราเห็นว่าจิตไม่ใช่เรา ขันธ์ 5 ก็จะไม่ใช่เรา โลกทั้งโลก จักรว ... อ่านต่อ
2 พฤศจิกายน 2567
มิจฉาสมาธิ
ถ้าสมาธิไม่ถูก สมาธิไม่พอ ไปทำสมถะโอกาสพลาดก็สูง หลงนิมิตเอา สมาธิไม่ถูก สมาธิไม่พอ ไปเดินวิปัสสนา ก็ถูกวิปัสสนูปกิเลสเอาไปกิน หลอก คิดว่าบรรลุธรรมแล้ว บางทีคิดถึงขนาดว่าเป็นพระอรหันต์แล้ว ฉะนั้นเลยต้องเรียนกันให้มากหน่อย เรื่องของสมาธิ คนที่ภาวนาแล้ ... อ่านต่อ
27 ตุลาคม 2567
ความเพียรชอบอาศัยสติ
ความเพียรชอบกับความเพียรอย่างที่เราคิดกันมันคนละเรื่องกัน ความเพียรชอบเพียรลดละกิเลสที่มีอยู่ เพียรปิดกั้นอกุศลใหม่ไม่ให้เกิด เพียรทำกุศลที่ยังไม่เกิดให้เกิดขึ้น เพียรทำกุศลที่เกิดแล้วให้เจริญให้มากขึ้น จะทำได้ก็อาศัยสติ ไม่ใช่เรื่องอื่นเลย อย่างเราม ... อ่านต่อ
23 ตุลาคม 2567
กตัญญูกับพระพุทธเจ้า
เราเป็นคนเราต้องรู้จักคำว่ากตัญญู บรรพบุรุษมีบุญคุณ คนไม่กตัญญูใช้ไม่ได้ พระพุทธเจ้าท่านบอกว่า ความกตัญญูเป็นเครื่องหมายของคนดี เราอยากดูว่าคนไหนดีไม่ดี ดูว่าเขากตัญญูไหม ความกตัญญูกว้างขวาง กตัญญูต่อพ่อแม่ครูบาอาจารย์ผู้มีพระคุณ ใหญ่โตขึ้นมาก็คือกว้ ... อ่านต่อ
20 ตุลาคม 2567 (วันทอดกฐิน)
ลงมือปฏิบัติเสียแต่วันนี้
ธรรมะที่พระศรีอาริย์สอนกับที่พระพุทธโคดมสอนก็อันเดียวกัน ถ้ายุคนี้เหลวไหลก็สะสมนิสัยเหลวไหลไปจนถึงยุคข้างหน้า ไปเจอพระศรีอาริย์มันก็เหลวไหลต่อไปอีก มันผ่านพระพุทธเจ้าเป็นจำนวนมาก ก็ไม่หายเหลวไหล ถ้าเราไม่อยากเหลวไหล โอกาสที่จะเจอศาสนาพุทธจริงๆ หายากม ... อ่านต่อ
“การปฏิบัติธรรมมี ๓ อัน อันแรก เราต้องรักษาศีล ๕ ข้อไว้ อันที่สอง คือการทำในรูปแบบ อันที่สาม คือการทำในชีวิตประจำวัน ต้องทำ
ครูบาอาจารย์ท่านสอน หัวใจของการปฏิบัติ คือ การปฏิบัติในชีวิตประจำวัน เพราะว่าชีวิตส่วนใหญ่ของเราอยู่ธรรมดานี่เอง เราไม่ได้นั่งเข้าฌานอยู่ที่ไหนเมื่อไร วันๆ หนึ่งจะทำสมาธิ เดินจงกรมได้สักเท่าไร โดยเฉพาะฆราวาส ทำได้ไม่มาก ชีวิตส่วนใหญ่เราอยู่กับโลกธรรมดานี่เอง
ถ้าเราสามารถหลอมรวมการปฏิบัติเข้าในชีวิตธรรมดาของเรานี้ได้ เราก็จะไปได้เร็วมาก ไม่แพ้พระ ในขั้นต้นๆ โสดาฯ สกาทาคาฯ ฆราวาสไม่แพ้พระหรอกในเรื่องของความเร็ว ถ้ารู้หลักของการปฏิบัติ แล้วตั้งใจปฏิบัติจริงๆ อาจจะเร็วกว่าพระด้วยซ้ำไป”
พระธรรมเทศนาหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช แผ่นที่ ๗๘ วันที่ ๗ ตุลาคม ๒๕๖๑ (ไฟล์ 611007A)
ช่วงถาม-ตอบ ตรวจการบ้าน หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
ช่วงโควิดประสบวิกฤติธุรกิจ ปัญหายังยืดเยื้ออยู่ ได้ฟังธรรมะของหลวงพ่อก็เริ่มปฏิบัติ ปัจจุบันเห็นกิเลสได้บ่อยขึ้น เดินทางบ่อย มีความกังวลกับเสียงดัง เวลาทำสมาธิในต่างแดน
คำถาม: สวดมนต์และทำอานาปานสติ ไม่ต่ำกว่า 30 นาทีทุกวัน รู้ตัวระหว่างวัน ช่วงโควิดประสบวิกฤติธุรกิจ ปัญหายังยืดเยื้ออยู่ ได้ฟังธรรมะของหลวงพ่อก็เริ่มปฏิบัติ ปัจจุบันเห็นกิเลสได้บ่อยขึ้น มีสติได้เองบ่อยขึ้น เดินทางบ่อย มีความกังวลกับเสียงดัง เวลาทำสมาธิในต่างแดน แต่จะไม่เลิกปฏิบัติ ใช้สติดูสภาวะความกังวล ขอคำชี้แนะค่ะ หลวงพ่อ: ไม่ต้องแนะแล้ว ที่ทำอยู่ถูกแล้ว ฉะนั้นเวลาเราภาวนาอยู่ในที่เสียงดัง เราก็ภาวนานะ อยู่ในที่เงียบๆ เราก็ภาวนา อย่างที่หลวงพ่อเทศน์วันนี้ ตรงไหนก็ทำได้ ถ้าทำเป็น ถ้าตรงไหนอยู่ใ ... อ่านต่อ
วิธีสังเกตตัวเองว่า เราบังคับมากไป หรือเพ่งมากไปหรือเปล่า
คำถาม: สวดมนต์ เดินจงกรม เห็นร่างกายหายใจสลับกับรู้สึกกาย และเห็นจิตเผลอไปคิด ไปทำงานได้บ้าง มีพื้นจิตเป็นโทสจริต อยากทำอะไรให้เสร็จเร็วๆ เสมอ หงุดหงิดง่าย ระหว่างวันดูกาย กิน เดิน ยืน นั่ง นอน รู้ทันบ้าง รู้ไม่ทันบ้าง ปัญหาคือรู้สึกจิตไม่ค่อยตั้งมั่น เด่นดวง ขอคำชี้แนะจากหลวงพ่อค่ะ หลวงพ่อ: มันยังทำไม่พอ แล้วก็มันเป็นตุ่มรั่วด้วย เลยไม่เต็มเสียที ทำให้สม่ำเสมอ อะไรที่จะทำให้สมาธิของเราเสีย ความวุ่นวายที่ไม่มีความจำเป็นทั้งหลาย ลดลงบ้าง แล้วก็จะภาวนาได้ดีขึ้น รู้สึกกายไว้ ดีแล้ว ถ้าเรารู้สึกกายไ ... อ่านต่อ
ป่วยหนักมานาน มีเวทนาทางกายแรงหลายครั้ง ทำให้เคว้งดูอะไรไม่ได้ ขอสอบถามว่าเมื่อมีความเจ็บปวด มีเวทนาทางกายแรงเกินกว่ากำลังสติ ควรวางใจอย่างไร
คำถาม: ทำอานาปานสติในอิริยาบทนั่ง เดินจงกรมรู้เท้ากระทบกับดูลมหายใจ วันละ 1 – 2 ชั่วโมง ระหว่างวันมีสติรู้กายเป็นฐานและลมหายใจเป็นหลัก พอจิตหลงไปแล้วกลับมาที่กาย ป่วยหนักมานาน มีเวทนาทางกายแรงหลายครั้ง ทำให้เคว้งดูอะไรไม่ได้ ขอสอบถามหลวงปู่ว่าเมื่อมีความเจ็บปวด มีเวทนาทางกายแรงเกินกว่ากำลังสติ ควรวางใจอย่างไรครับ หลวงพ่อ: ถ้ามันแรง สู้ไม่ได้ก็ถอย ศัตรูเข้มแข็งเกินไป เกินกำลังที่เราจะไปสู้กับมัน ถอยเข้าป้อม ทำสมถะเลย หายใจเข้าพุทออกโธ ลืมร่างกายไป ลืมร่างกายที่เจ็บป่วยไป พอจิตมันมีกำลังขึ้นบางทีค ... อ่านต่อ
รู้สึกตัวเองเหมือนคนปฏิบัติไม่เป็น ชอบคิดว่าเป็นเพราะไม่ได้เรียนหนังสือจึงไม่รู้เรื่องอะไรเลย
คำถาม: รู้สึกตัวเองเหมือนคนปฏิบัติไม่เป็น ชอบคิดว่าเป็นเพราะไม่ได้เรียนหนังสือจึงไม่รู้เรื่อง แต่ก็พยายามอยู่กับลมหายใจ ขอหลวงพ่อเมตตาชี้แนวทางปฏิบัติที่เหมาะสมด้วยค่ะ หลวงพ่อ: เห็นร่างกายหายใจๆ ไปเรื่อยๆ สงบก็ช่าง ไม่สงบก็ช่าง ไม่ต้องคาดไม่ต้องหวังอะไรทั้งสิ้น แค่เห็นร่างกายหายใจไปเรื่อยๆ ด้วยใจธรรมดาๆ ใช้ใจธรรมดาเห็นร่างกายหายใจไป การเรียนหนังสือไม่ได้ช่วยให้ปฏิบัติดีกว่าคนไม่ได้เรียนหนังสือ ครูบาอาจารย์แต่เดิมไม่ค่อยได้เรียนหนังสือหรอก เป็นชาวไร่ชาวนา ตอนเด็กก็เลี้ยงวัวเลี้ยงควาย ต่อมาก็ไปไถน ... อ่านต่อ
อยากทราบเรื่องความกตัญญูกตเวทีต่อบิดามารดา ท่านมีความทุกข์มาก ถ้าเราทำหน้าที่นี้ไม่ดี จะขัดขวางการภาวนาของเราหรือไม่
คำถาม: ทำในรูปแบบโดยการสวดมนต์ เดินจงกรมตอนเช้า วันละ20นาที ระหว่างวันรู้สึกถึงร่างกายที่เคลื่อนไหว ขยับนิ้วหรือขยับขา การภาวนารู้สึกเป็นธรรมชาติขึ้น เพราะมีวินัยในการทำรูปแบบ อยากทราบเรื่องความกตัญญูกตเวทีต่อบิดามารดา ท่านมีความทุกข์มาก ถ้าเราทำหน้าที่นี้ไม่ดี จะขัดขวางการภาวนาของเราหรือไม่คะ หลวงพ่อ: ต้องทำหน้าที่ให้ถูก พ่อแม่มีความทุกข์ ไม่ใช่เราต้องไปทุกข์ด้วย พ่อแม่มีความทุกข์ อย่างไม่สบายมาก เราต้องไม่ทุกข์ ใจเราต้องตั้งมั่นเป็นกลาง แล้วก็มองเขาด้วยความเห็นอกเห็นใจ คนเราแต่ละคนมีความทุกข์ ... อ่านต่อ
นั่งสมาธิเริ่มเข้าฐาน มีอาการเคลิ้มคล้ายกึ่งหลับกึ่งตื่น บางครั้งเคลิ้มๆ แล้ววูบเหมือนตกจากที่สูง ทำให้สะดุ้งตื่นจากสมาธิ ที่ปฏิบัติมารู้สึกวนเวียนที่เดิมไม่เห็นอะไรเลย
คำถาม: หลับตานั่งสมาธิเริ่มเข้าฐาน ในดวงตารู้สึกมืด แต่จิตยังภาวนาพุทโธ มีอาการเคลิ้มคล้ายกึ่งหลับกึ่งตื่น แต่ก็ยังรู้สึกตัวอยู่ บางครั้งเคลิ้มๆ แล้ววูบเหมือนตกจากที่สูง ทำให้สะดุ้งตื่นจากสมาธิ บางทีใจฟุ้งซ่านต้องเริ่มเข้าสมาธิใหม่ ที่ปฏิบัติมารู้สึกวนเวียนที่เดิมไม่เห็นอะไรเลย ขอหลวงปู่ให้แนวทางปฏิบัติที่ตรงจริตนิสัยด้วยครับ หลวงพ่อ: ตรงที่ทำมันเป็นสมถะทั้งหมดเลย จิตมันก็จะรวม ที่มันวูบๆ ลงไปเป็นเรื่องปกติ จิตยังไม่ชำนาญในสมาธิ พอรวมวูบก็กระเด้งขึ้นมาเลย ต่อไปถ้ามันชำนาญ มันรวมลงไป มันก็จะทรงอย ... อ่านต่อ
ช่วงนี้มีภาระหน้าที่ ที่ต้องรับผิดชอบเพิ่มขึ้น รู้สึกกำลังจิตอ่อนลง
เวลาเราอยู่ในชีวิตธรรมดา ถ้ามีช่องว่างตรงไหน เราภาวนาตรงนั้นเลย เก็บเล็กเก็บน้อยไปเรื่อยๆ แล้วอย่าไปกังวลว่า โอ้ ตายแล้ว งานเยอะไม่ได้ภาวนา กังวลนั้นมันกิเลส อย่าเสียเวลาไปกังวล มีเวลานิดหน่อย แทนที่จะเอาเวลาไปกังวล ก็เอาเวลานั้นภาวนาไปเลย ได้ 5 นาทีก็เอา 10 นาทีก็เอา เก็บเล็กเก็บน้อยไป ก็เท่ากับเราวันหนึ่งๆ ได้ภาวนาเพิ่มขึ้นเป็นชั่วโมงเลย อย่าง 5 นาที ชั่วโมงหนึ่งเราภาวนาได้ 5 นาที 12 ชั่วโมงเราได้ชั่วโมงหนึ่งแล้ว ฉะนั้นเก็บเล็กเก็บน้อยไปทั้งวันนี่ล่ะ การทำงานเราก็จะทำด้วยจิตใจที่ไม่เคร่งเครียดด้วย เป็นผลดีกับการทำงานด้วย แล้วเวลาที่เรามาทำในรูปแบบ มันก็จะไม่ยากเกินไป เพราะเราเก็บเล็กเก็บน้อยมาทั้งวันแล้ว หลวงพ่อไม่ได้สอนว่า เวลามีงานมากๆ ให้ลาออกจากงาน เพราะว่าไม่ใช่ทุกคนจะทำอย่างนั้นได้ แล้วบางคนไม่ควรจะลาออกจากงาน ถ้าออกจากงานอยู่บ้านเฉยๆ ภาวนาไม่ได้ ต้องมีการกระทบอารมณ์ แต่ต้องภาวนาให้เป็น ... อ่านต่อ
กิเลสบางตัวเห็นแล้วละได้บ้าง เช่น โทสะ โลภะ โมหะ กิเลสบางตัวเห็นแล้ว แต่ละไม่ได้เลย เช่น ราคะ อยากกอดลูก และมานะ อีโก้
คำถาม: จิตมีพัฒนาการ กิเลสบางตัวเห็นแล้วละได้บ้าง เช่น โทสะ โลภะ โมหะ กิเลสบางตัวเห็นแล้ว แต่ละไม่ได้เลย เช่น ราคะ อยากกอดลูก และมานะ อีโก้ เห็นจิตกระเพื่อม เห็นจิตทำงานเป็นทีม ร่วมกับขันธ์ตัวอื่นๆ เห็นจิตดับ เห็นจิตเป็นตัวทุกข์ ยังหลงไปดูจิตตอนที่จิตไม่กระเพื่อม ทำให้แน่นหน้าอก เลยท่องพุทโธตลอดวันเพื่อเป็นเครื่องอยู่ ที่ทำอยู่ถูกไหมคะ หลวงพ่อ: มันตึงไป มันตึงไปนิดหนึ่ง อย่าไปทำอย่างนี้ เหนื่อย ให้มันธรรมดากว่านี้อีก แล้วก็ไปกอดลูกเยอะๆ ไปกอดลูก แล้วจิตมีราคะขึ้นมารู้ว่ามีราคะ เปลี่ยนจากราคะเป็น ... อ่านต่อ
วันหยุดจะปฏิบัติได้มากกว่าวันทำงาน คิดว่าหากยังต้องทำงาน ความก้าวหน้าในการภาวนาจะเกิดได้ยาก มีเรื่องกวนใจ ใช้ความคิดในงานมาก
คำถาม: ปฏิบัติโดยดูลมหายใจและสวดมนต์ วันหยุดจะปฏิบัติได้มากกว่าวันทำงาน ปฏิบัติตามสบายมากขึ้น รู้สึกว่าก้าวหน้าแล้วก็ถอยหลัง จนไม่แน่ใจว่าเป็นปกติหรือหย่อนเกินไป แต่เห็นทุกข์ได้มากขึ้น คิดว่าหากยังต้องทำงาน ความก้าวหน้าในการภาวนาจะเกิดได้ยาก มีเรื่องกวนใจ ใช้ความคิดในงานมาก ขอแนวทางพัฒนาในการปฏิบัติต่อไปค่ะ หลวงพ่อ: ถ้าเราหลอมรวมการปฏิบัติเข้ากับการใช้ชีวิตจริงได้ การทำงานที่ไม่ได้ผิดศีลผิดธรรม ไม่ได้เป็นเรื่องเสียหาย เป็นพระก็ทำงาน พระก็ไม่ใช่นั่งๆ นอนๆ พระที่วัดนี้งานเยอะเลย ประเภทคุณหนูทั้งหล ... อ่านต่อ
การมีคู่ชีวิตจะเป็นอุปสรรคต่อการปฏิบัติธรรมเพื่อการหลุดพ้นจากความทุกข์ทั้งปวงหรือไม่
คำถาม: รักษาศีลได้ ปฏิบัติในรูปแบบเอาจิตไม่อยู่ พอหลับตาจิตก็วิ่งไปเกาะเรื่องราว พอเดินจงกรมก็ยังคิด จิตฟุ้งซ่าน อ่อนกำลังในการมีสติรู้ความคิด ชอบเผลอครั้งละนานๆ ขอถามหลวงพ่อว่าการมีคู่ชีวิตจะเป็นอุปสรรคต่อการปฏิบัติธรรมเพื่อการหลุดพ้นจากความทุกข์ทั้งปวงหรือไม่ครับ หลวงพ่อ: รายนี้แปลก ไม่ถามกรรมฐาน ถามเรื่องคู่ชีวิต ถ้าเรามีคู่ชีวิตที่ทิฏฐิเสมอกัน ศีลเสมอกัน ก็จะเกื้อกูลกัน ไม่ถ่วงการปฏิบัติ ถ้ามีความเห็นไม่เหมือนกัน อย่างคนนี้ชอบไหว้เจ้า เราชอบเจริญสติปัฏฐาน คนนี้ไหว้แต่ผี ขูดตอตะเคียนอะไรอย่าง ... อ่านต่อ